Rối loạn mỡ máu là tình trạng bất thường của các chỉ số lipid máu, bao gồm mức cholesterol toàn phần cao, LDL-C (cholesterol xấu) cao, triglycerides cao, hoặc HDL-C (cholesterol tốt) thấp. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh lý tim mạch và rối loạn chuyển hóa.

Theo Viện Dinh dưỡng, đa số các trường hợp rối loạn chuyển hóa lipid máu là do chế độ ăn không lành mạnh, thói quen tĩnh tại (ít vận động) và nguyên nhân thứ phát do thừa cân, béo phì, các bệnh lý rối loạn chuyển hóa. Chế độ ăn không lành mạnh là một trong những nguyên nhân chính gây ra rối loạn mỡ máu. Người Việt Nam có xu hướng ăn nhiều thịt và mỡ động vật nhưng ít rau xanh và hoa quả. Điều này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh thừa cân béo phì, tăng huyết áp, đái tháo đường, gút, rối loạn mỡ máu.

Đặc biệt, thói quen tiêu thụ quá nhiều chất béo bão hòa, trans-fat, thực phẩm siêu chế biến sẵn, đường tự do đang gia tăng ở người trẻ, dẫn đến tỷ lệ mắc các bệnh rối loạn lipid máu cũng gặp nhiều hơn ở người trẻ. Thiếu hoạt động thể lực cũng là một nguyên nhân quan trọng gây ra rối loạn mỡ máu. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tỷ lệ thiếu vận động thể chất trên toàn cầu vẫn ở mức đáng báo động, với 31% người trưởng thành không tham gia vận động thể chất đủ. Dự báo tỷ lệ này có thể tăng đến 35% vào năm 2030. Tại Việt Nam, khoảng 25% người trưởng thành không tham gia vận động đủ.

Để kiểm soát và điều trị bệnh lý rối loạn mỡ máu, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng. Hướng dẫn về chẩn đoán và điều trị rối loạn lipid máu của Bộ Y tế khuyến cáo chế độ ăn nên giảm chất béo bão hòa xuống dưới 7-10% tổng năng lượng trong ngày, hạn chế tối đa hoặc loại bỏ hoàn toàn chất béo chuyển hóa (trans-fat) có trong đồ chiên rán nhiều lần, thực phẩm chế biến sẵn và bánh kẹo công nghiệp. Ngoài ra, nên tăng cường sử dụng chất béo không bão hòa, đặc biệt là omega-3 từ cá béo, và tăng lượng chất xơ, đặc biệt là chất xơ hòa tan.

Người bị rối loạn lipid máu cũng nên hạn chế cholesterol dưới 200-300 mg/ngày, tránh ăn nhiều lòng đỏ trứng, nội tạng động vật và thịt đỏ nhiều mỡ. Hạn chế đường tự do và rượu bia, nhất là khi có tăng triglyceride, đồng thời giảm lượng muối ăn xuống dưới 5g mỗi ngày. Chế độ ăn nên ưu tiên các loại ngũ cốc nguyên cám, rau củ và trái cây tươi ít ngọt, cá biển, đậu nành và sản phẩm từ đậu, cùng với các loại hạt không tẩm muối hay đường.

Tóm lại, để kiểm soát nguy cơ mỡ máu, chúng ta nên thay đổi thói quen hàng ngày bằng cách áp dụng chế độ ăn lành mạnh, tăng cường hoạt động thể lực và hạn chế các thực phẩm không tốt cho sức khỏe tim mạch. Bằng cách thực hiện những thay đổi nhỏ trong lối sống, chúng ta có thể giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch và rối loạn chuyển hóa.

Craze Ăn Nhiều Chất Xơ Trên Mạng Xã Hội: Liệu Có Lợi Ích Cho Sức Khỏe?

Gần đây, các video liên quan đến chủ đề fibermaxxing, hay việc tăng hoặc tối đa hóa lượng chất xơ hấp thụ để cải thiện tiêu hóa và sức khỏe tổng thể, đã thu hút hàng triệu lượt xem trên các nền tảng mạng xã hội. Hashtag #fibermaxxing trên TikTok hiện đã được sử dụng hơn 157 triệu lần và có xu hướng tiếp tục tăng. Điều này cho thấy sự quan tâm ngày càng lớn của công chúng đối với việc bổ sung chất xơ vào chế độ ăn hàng ngày.

Các chuyên gia dinh dưỡng khuyến nghị rằng lượng chất xơ hàng ngày nên là 25-28g cho phụ nữ và 31-34g cho nam giới. Tuy nhiên, ước tính khoảng 90% phụ nữ và 97% nam giới không hấp thụ đủ lượng chất xơ cần thiết hàng ngày. Việc ăn nhiều chất xơ hơn có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe tổng thể. Một chế độ ăn nhiều chất xơ có thể giúp cải thiện kiểm soát lượng đường trong máu, hỗ trợ sức khỏe tiêu hóa, hạn chế táo bón và giảm mỡ nội tạng.

Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ nhu động ruột khỏe mạnh và giúp bạn có cảm giác no giữa các bữa ăn. Các chuyên gia dinh dưỡng cũng cho rằng ăn nhiều chất xơ là chìa khóa trong việc giảm mỡ nội tạng, kiểm soát cân nặng. Lượng chất xơ cao có thể làm giảm mức cholesterol trong máu, bảo vệ cơ thể khỏi nguy cơ mắc ung thư ruột kết và tiểu đường típ 2, cũng như giảm nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch.

Để tăng lượng chất xơ cho cơ thể, các chuyên gia khuyến khích tập trung vào thực phẩm nguyên cám giàu chất xơ như rau, trái cây, các loại đậu và ngũ cốc nguyên hạt. Bạn cũng có thể bổ sung chất xơ bằng cách rắc thêm hạnh nhân, hạt chia vào sữa chua hoặc sinh tố, cháo yến mạch, hoặc thay thế bánh mì trắng hoặc gạo trắng thông thường bằng các loại bánh mì nguyên cám, gạo lứt.

Tuy nhiên, việc tăng chất xơ cũng đòi hỏi thời gian để cơ thể thích nghi và có thể gây ra một số tác dụng phụ trong thời gian đầu như đầy hơi, nặng bụng, chướng bụng. Vì vậy, các chuyên gia khuyến cáo nên tăng lượng chất xơ từ từ theo thời gian và kết hợp các bữa ăn giàu chất xơ với nhiều nước để tạo điều kiện cho hệ tiêu hóa hoạt động trơn tru.