An toàn thực phẩm (ATTP) đang trở thành một vấn đề nóng tại Việt Nam, và tỉnh Đồng Nai, với vị thế là trung tâm sản xuất nông nghiệp và chăn nuôi hàng đầu cả nước, đang đối mặt với nhiều thách thức trong kiểm soát ATTP. PGS.TS Kha Chấn Tuyền, Trưởng khoa Công nghệ hóa học và Thực phẩm, Trường Đại học Nông Lâm Thành phố Hồ Chí Minh, đã có một cuộc trò chuyện với báo chí về vấn đề này.

Ông Kha Chấn Tuyền chia sẻ, trong những năm gần đây, công tác đảm bảo ATTP tại Việt Nam đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhận thức của người tiêu dùng và doanh nghiệp đang được nâng cao rõ rệt. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều thách thức đáng lo ngại, đặc biệt là tại các chợ truyền thống và cơ sở chế biến nhỏ lẻ.

Tại Đồng Nai, với đặc điểm là trung tâm chăn nuôi, trồng trọt và chế biến thực phẩm lớn của cả nước, đang đối mặt với nhiều nguy cơ mất ATTP đáng lo ngại. Những nguy cơ nổi bật có thể chia thành 5 nhóm chính, bao gồm: nguy cơ từ giết mổ và chế biến nhỏ lẻ, tồn dư hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật và kháng sinh, hệ thống chuỗi lạnh và vận chuyển chưa đáp ứng yêu cầu bảo quản thực phẩm an toàn, thực phẩm chế biến sẵn từ các cơ sở nhỏ lẻ tiềm ẩn nguy cơ cao, và thiếu liên kết chuỗi và hệ thống truy xuất nguồn gốc.

Về tác động lâu dài đến sức khỏe cộng đồng, PGS.TS Kha Chấn Tuyền cho rằng nếu tình trạng mất ATTP không được kiểm soát hiệu quả, hệ lụy đối với sức khỏe cộng đồng sẽ rất nghiêm trọng và kéo dài. Ông đề xuất cần xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn, từ đó hình thành văn hóa tiêu dùng thực phẩm an toàn, vì sức khỏe cộng đồng và sự phát triển dài hạn của địa phương.

PGS.TS Kha Chấn Tuyền cũng đánh giá cao tiềm năng hợp tác giữa “3 nhà”: khoa học – doanh nghiệp – địa phương trong việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn từ nông trại đến bàn ăn. Ông cho rằng Đồng Nai có đủ nền tảng để trở thành hình mẫu quốc gia về chuỗi thực phẩm an toàn và đề xuất địa phương cần triển khai giải pháp đồng bộ, lấy hợp tác, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực làm trụ cột.

Để giảm thiểu nguy cơ mất ATTP, các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Đồng thời, người tiêu dùng cũng cần nâng cao nhận thức về ATTP và có thói quen tiêu dùng thực phẩm an toàn.

Hiện nay, tỉnh Đồng Nai đang tích cực triển khai các biện pháp để đảm bảo ATTP, bao gồm tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Đồng thời, tỉnh cũng đang hỗ trợ doanh nghiệp và người dân trong việc xây dựng chuỗi thực phẩm an toàn.

Với sự chung tay của cả hệ thống chính trị và người dân, hy vọng rằng vấn đề ATTP tại Đồng Nai sẽ được giải quyết hiệu quả, góp phần bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng và thúc đẩy sự phát triển bền vững của địa phương.

Ngày 2-8, tại thành phố Đà Nẵng, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, thuộc Bộ Công Thương, đã phối hợp với Sở Công Thương Đà Nẵng tổ chức chương trình đào tạo chuyển đổi số dành cho các ban quản lý chợ, tiểu thương và nhà bán hàng trên địa bàn thành phố. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc hỗ trợ các chợ truyền thống bắt kịp với xu thế phát triển của thương mại điện tử trong thời đại kỹ thuật số.

Bà Lê Hoàng Oanh, Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, trong bài phát biểu khai mạc chương trình, đã nhấn mạnh rằng thương mại điện tử không còn đơn thuần là một xu hướng mà đã trở thành một phần thiết yếu của nền kinh tế hiện đại. Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử đã tạo ra những cơ hội chưa từng có cho các doanh nghiệp, giúp họ tiếp cận thị trường rộng lớn hơn, tối ưu hóa chi phí và nâng cao trải nghiệm khách hàng.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử cũng đặt ra những thách thức đáng kể cho các thương nhân tại các chợ truyền thống và các tuyến phố. Đại dịch COVID-19 đã làm thay đổi thói quen mua sắm của người tiêu dùng, với xu hướng chuyển sang mua sắm trực tuyến thông qua các sàn thương mại điện tử. Các nền tảng thương mại điện tử không chỉ cung cấp giá ưu đãi mà còn tổ chức các hoạt động như livestream bán hàng, thu hút người tiêu dùng.

Trước bối cảnh này, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cùng với Sở Công Thương Đà Nẵng đã tổ chức chương trình đào tạo chuyển đổi số. Chương trình này trang bị cho các ban quản lý chợ và tiểu thương kiến thức, giải pháp thương mại điện tử thiết thực, cũng như các mô hình kinh doanh, nền tảng và công cụ phù hợp với đặc thù kinh doanh tại chợ truyền thống.

Các chuyên gia từ các doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực thương mại điện tử và chuyển đổi số như Zalo OA, Zalo Pay, Sapo, Haravan, TikTok Shop và Shopee đã chia sẻ kiến thức và giải pháp tại chương trình. Những nội dung được chia sẻ bao gồm tăng lợi nhuận và bán hàng trên Facebook, xây dựng kênh thông tin của chợ và chăm sóc khách hàng thân thiết thông qua Zalo, chuyển đổi số toàn diện cho tiểu thương, ứng dụng không tiền mặt với ví điện tử, và kỹ năng livestream cho các doanh nghiệp và tiểu thương.

Chương trình đào tạo này là một phần của nỗ lực lớn hơn của Chính phủ trong việc hỗ trợ các chợ truyền thống chuyển đổi số. Trước đó, vào ngày 14-6-2025, tại TP.HCM, lãnh đạo Chính phủ, Bộ Công Thương và Ngân hàng Nhà nước đã chính thức kích hoạt Chương trình chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống giai đoạn 2025-2030.

Mục tiêu của chương trình là hỗ trợ các chợ truyền thống trên toàn quốc cải thiện chất lượng dịch vụ, cung cấp các giải pháp mua sắm trực tuyến, từ đó giữ chân khách hàng và kết nối với các sàn thương mại điện tử. Chương trình cũng hướng tới đưa chợ truyền thống trở thành một phần trong hệ sinh thái thương mại điện tử, tăng sự minh bạch trong giao dịch mua bán và tạo niềm tin cho người tiêu dùng.

Để hỗ trợ tiểu thương trong quá trình chuyển đổi số, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã ra mắt ‘Cẩm nang chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống’. Cẩm nang này đã nhận được sự hưởng ứng tích cực từ cộng đồng tiểu thương.

Bên cạnh đó, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số cũng giới thiệu Cộng đồng chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống, congdong.tieuthuongvietnam.vn. Cộng đồng này là nơi tụ họp của các tiểu thương, ban quản lý chợ truyền thống, các tuyến phố và các chuyên gia trong lĩnh vực chuyển đổi số. Tham gia cộng đồng sẽ giúp tiểu thương cập nhật kiến thức, kỹ năng chuyển đổi số thường xuyên, tiếp cận các giải pháp chuyển đổi số nhanh chóng và có cơ hội hỏi-đáp với các chuyên gia.

Trong bối cảnh nhiều chợ truyền thống tại TP.HCM đang đối mặt với khó khăn, vắng khách, việc đẩy mạnh chuyển đổi số được xem là giải pháp quan trọng để ‘giải cứu’ tiểu thương và giúp họ thích nghi với thay đổi trong thói quen mua sắm của người tiêu dùng.

Trong bối cảnh các chợ truyền thống đang ngày càng mất đi thị phần trước sự phát triển mạnh mẽ của các mô hình thương mại hiện đại, Sở Công Thương TP Hồ Chí Minh đang tích cực triển khai nhiều giải pháp nhằm hỗ trợ các chợ này cải thiện hoạt động và thích ứng với xu thế mới. Thông tin từ Sở Công Thương cho biết, cơ quan này đang phối hợp chặt chẽ với UBND Thành phố và các địa phương để thực hiện việc rà soát thực trạng, phân tích nguyên nhân và đánh giá khó khăn, vướng mắc của từng chợ. Từ đó, các giải pháp phù hợp sẽ được lựa chọn và triển khai nhằm hỗ trợ các chợ truyền thống phát triển bền vững.

Một trong những trọng tâm được đẩy mạnh là nâng cao chất lượng dịch vụ ở chợ truyền thống nhằm thu hút người tiêu dùng quay trở lại. Các địa phương sẽ được khuyến khích tổ chức các chương trình khuyến mãi vào những thời điểm cụ thể trong năm và truyền thông rộng rãi đến người tiêu dùng. Bên cạnh đó, việc khuyến khích các tổ chức quản lý chợ chủ động đảm nhận vai trò truyền thông và quảng bá thương hiệu chợ cũng được xem là giải pháp quan trọng để gia tăng sức hút đối với người tiêu dùng. Thông qua các hoạt động này, mục tiêu là tạo ra sự thay đổi tích cực trong hoạt động kinh doanh tại các chợ truyền thống, giúp chúng trở thành điểm đến mua sắm thuận tiện và hấp dẫn hơn.

Việc đưa công nghệ vào hoạt động kinh doanh tại chợ truyền thống đang trở thành xu hướng không thể thiếu trong thời đại hiện nay. Các giải pháp như thanh toán không dùng tiền mặt, giao hàng tận nơi thông qua các đơn vị vận chuyển, và bán hàng qua nền tảng trực tuyến đang được khuyến khích triển khai nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho người tiêu dùng tiếp cận sản phẩm của chợ một cách nhanh chóng và tiện lợi hơn. Bằng cách áp dụng công nghệ, chợ truyền thống có thể mở rộng kênh bán hàng, tăng cường khả năng cạnh tranh và đáp ứng tốt hơn nhu cầu mua sắm đa dạng của người tiêu dùng.

Đảm bảo chất lượng hàng hóa và an toàn thực phẩm tại các chợ dân sinh cũng đang được tăng cường. Sở Công Thương chỉ đạo các đơn vị chuyên môn phối hợp với tổ chức quản lý chợ đẩy mạnh kiểm tra hoạt động kinh doanh, đặc biệt đối với mua bán động vật và sản phẩm động vật, yêu cầu phải có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, kiểm dịch thú y đầy đủ, bao bì đúng quy định. Những trường hợp vi phạm tái diễn sẽ bị xử phạt nghiêm hoặc đình chỉ kinh doanh để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng. Qua đó, không chỉ nâng cao chất lượng hàng hóa mà còn góp phần xây dựng môi trường kinh doanh lành mạnh và đáng tin cậy tại các chợ.

Song song đó, các thương nhân tại chợ được vận động và tuyên truyền tuân thủ quy định pháp luật trong hoạt động buôn bán, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh văn minh, an toàn và bền vững. Không dừng lại ở các giải pháp ngắn hạn, Thành phố còn triển khai nhiều chương trình và đề án mang tính chiến lược nhằm hiện đại hóa hệ thống chợ truyền thống như Đề án phát triển hệ thống chợ thích ứng với bối cảnh dịch bệnh và chuyển đổi số; các mô hình thực tiễn như Chuỗi thực phẩm an toàn; Đề án truy xuất nguồn gốc thịt heo, gia cầm, trứng gia cầm; mô hình Chợ thí điểm đảm bảo an toàn thực phẩm và Chợ trực tuyến cũng đang được triển khai từng bước trên địa bàn. Các đề án và mô hình này không chỉ hỗ trợ cải thiện hoạt động của chợ truyền thống mà còn mở ra hướng phát triển mới cho loại hình chợ này trong bối cảnh hiện đại.

Nhiều chợ truyền thống tại TP.HCM đang hoạt động cầm chừng, thậm chí bỏ hoang, khiến việc mua sắm của người dân bị gián đoạn. Sở Công Thương TP.HCM đang tích cực xây dựng một đề án toàn diện nhằm hồi sinh và phát triển hệ thống chợ truyền thống, đáp ứng nhu cầu mua sắm thay đổi và xu hướng chuyển đổi số.

Theo báo cáo của Sở Công Thương TP.HCM, hệ thống chợ truyền thống tại thành phố đã được đầu tư nâng cấp qua nhiều giai đoạn với các nguồn vốn khác nhau. Tuy nhiên, do một số yếu tố như vị trí không thuận lợi, cơ sở hạ tầng xuống cấp nghiêm trọng và sự cạnh tranh gay gắt từ các mô hình thương mại điện tử, nhiều chợ truyền thống đang rơi vào tình trạng đìu hiu, kém sôi động.

Đáng chú ý, một số chợ gần như đã ngừng hoạt động hoàn toàn. Chợ Tân Phú (quận 9 cũ) và chợ Phú Hữu (quận 9 cũ) là hai ví dụ điển hình. Chợ Tân Phú được xây dựng từ năm 2005 nhưng do vị trí giao thông không thuận lợi nên không có tiểu thương nào đến kinh doanh. Chợ Phú Hữu, được xây dựng từ năm 2004, ban đầu có 164 sạp hàng nhưng đến nay chỉ còn khoảng 20 sạp có người bán và hoạt động trong những buổi tối với chỉ 7-8 tiểu thương bán đồ ăn uống.

Trước tình trạng đáng lo ngại này, thành phố đã phối hợp với Trường Đại học Kinh tế – Luật TP.HCM để xây dựng đề án phát triển hệ thống chợ theo hướng hiện đại, linh hoạt và ứng dụng công nghệ thông tin. Đề án này cũng hướng đến việc thích ứng với những biến động của thị trường và giúp hồi sinh các chợ truyền thống.

Sở Công Thương TP.HCM cũng đề nghị các địa phương tiến hành rà soát tình hình hoạt động của các chợ, phân tích kỹ nguyên nhân dẫn đến khó khăn của từng chợ để đưa ra giải pháp cụ thể, hiệu quả. Một số giải pháp đã được đề xuất như tổ chức các chương trình khuyến mãi, tăng cường quảng bá hình ảnh chợ qua các kênh truyền thông, áp dụng phương thức thanh toán không dùng tiền mặt, bán hàng trực tuyến, hỗ trợ dịch vụ giao hàng và tăng cường kiểm soát an toàn thực phẩm.

Một hướng đi quan trọng khác là nhân rộng mô hình bán hàng trực tuyến tại các chợ truyền thống. Sở Công Thương nhấn mạnh rằng, dù trong thời đại thương mại hiện đại, chợ truyền thống vẫn là một kênh phân phối quan trọng trong đời sống của người dân. Điều quan trọng là cần điều chỉnh mô hình hoạt động của các chợ truyền thống để chúng có thể tồn tại song song và cạnh tranh lành mạnh với các mô hình thương mại hiện đại khác.

Việc phát triển hệ thống chợ truyền thống không chỉ nhằm mục đích bảo tồn các giá trị văn hóa và lối sống truyền thống mà còn góp phần thúc đẩy nền kinh tế địa phương và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

Tham khảo thêm thông tin tại: www.tieudoinam.vn.