Ứng Dụng Kỹ Thuật In Rập Thủ Công: Cầu Nối Giữa Quá Khứ và Hiện Tại

Trong bối cảnh nhiều di tích cổ đang đối mặt với thách thức lớn trong công tác bảo tồn, việc ứng dụng kỹ thuật in rập thủ công đã trở thành một giải pháp sáng tạo và hiệu quả. Tại chùa Keo Hành Thiện, một trong những công trình Phật giáo cổ tiêu biểu của vùng đồng bằng Bắc Bộ, kỹ thuật này đã được sử dụng để lưu giữ lại các chi tiết, hoa văn, họa tiết và chữ khắc trên các bức phù điêu, bia đá và cấu kiện gỗ.

Chùa Keo Hành Thiện, gắn liền với Thiền sư Dương Không Lộ, vị Quốc sư thời Lý, không chỉ là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng mà còn là nơi chứa đựng kho tàng văn hóa kiến trúc độc đáo. Trải qua hàng trăm năm, nơi đây vẫn bảo lưu được nhiều hạng mục kiến trúc nghệ thuật truyền thống thời Lê – Nguyễn, với hệ thống phù điêu, hoa văn chạm khắc và bia ký có giá trị lịch sử, mỹ thuật đặc biệt.

Tuy nhiên, như nhiều di tích cổ khác, Chùa Keo Hành Thiện cũng đối mặt với những thách thức lớn trong công tác bảo tồn, do tác động của thời gian, môi trường và hoạt động con người. Những chi tiết chạm khắc quý trên bộ khung kiến trúc gỗ như hình linh thú, lân nghê, hoa lá thiêng,… cho đến các mảng chạm trên đá đang đứng trước nguy cơ dần bị bào mòn, xuống cấp.

Trước thực trạng đó, năm 2023, một dự án Số hóa di sản làng Hành Thiện quy mô đã và đang được triển khai tại đây, với sự tham gia của các chuyên gia bảo tồn, các nhà nghiên cứu, kiến trúc sư, nghệ nhân và đội ngũ công nghệ. Dự án không chỉ nhằm mục đích bảo tồn di tích mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ cho cộng đồng.

Một trong những hoạt động nổi bật của dự án là triển lãm “Hành Thiện 200 năm danh xưng”, tổ chức nhân dịp kỷ niệm hai thế kỷ ngôi làng mang tên Hành Thiện. Triển lãm đã trưng bày nhiều bản rập văn bia cổ, tranh ký họa, tranh ảnh tư liệu gốc về chùa Keo và các sản phẩm văn hóa được hình thành từ tư liệu in rập, thu hút sự quan tâm đặc biệt của người dân địa phương và du khách.

In rập là phương pháp lưu giữ chính xác những chi tiết gốc, đồng thời tạo nên một lối tiếp cận giàu cảm xúc và thẩm mỹ với di sản. Mỗi bản rập thủ công trở thành sợi dây kết nối giữa hiện vật và cộng đồng, giữa nghệ thuật cổ truyền và công nghệ hiện đại.

Không chỉ tại chùa Keo Hành Thiện, kỹ thuật in rập thủ công còn được chuyển thể thành một hoạt động giáo dục, nghệ thuật, truyền cảm hứng đến cộng đồng tại Quần thể Danh thắng Tràng An. Tại đây, du khách có thể tận tay thực hiện một bản in rập truyền thống trên giấy dó, từ khâu pha màu, đặt khuôn, dùng con rập bọc vải và con lăn để in rập tranh.

Qua hoạt động này, không chỉ giúp du khách hiểu hơn về lịch sử, văn hóa và nghệ thuật truyền thống, mà còn tạo ra một không gian trải nghiệm văn hóa mới mẻ, nơi mà di sản trở nên gần gũi và sống động hơn. Mỗi bản in rập đều là “độc bản” bởi mỗi thao tác, mỗi lần chạm mực, mỗi sắc độ màu đều mang dấu ấn cá nhân, ghi lại những khoảnh khắc sáng tạo khác nhau của mỗi người.

Có thể thấy, khi được thiết kế phù hợp, in rập, từ một kỹ thuật bảo tồn khoa học, có thể trở thành phương thức truyền tải, lan tỏa văn hóa sống động, bền vững. Mỗi bản tranh nhỏ là một lát cắt của ký ức văn hóa, góp phần đưa di sản đến gần hơn với đời sống thường nhật. Trải nghiệm bằng tay, hiểu bằng tâm và mang đến những giá trị đích thực, đó là hành trình “chạm tay vào di sản” theo đúng nghĩa.

Ngày 23/7, tại khu vực phía chân cầu Cây Chanh, thuộc thôn Cây Chanh, xã Nhân Hoà, tỉnh Nghệ An, một hoạt động đáng chú ý đã diễn ra khi rất đông người dân tụ tập bên đường để chứng kiến quá trình trục vớt gỗ lớn từ dưới sông lên.

Quá trình trục vớt được thực hiện bởi một nhóm người, trong đó có 2 người đàn ông và 1 người phụ nữ, di chuyển trên một chiếc thuyền nhỏ. Họ đã cố gắng đưa những cây gỗ lớn vào tập kết gần bờ để xe cẩu có thể thuận tiện kéo lên. Một người đàn ông to khỏe đã liên tục nhảy xuống nước để quấn dây cáp quanh các cây gỗ lớn. Sau đó, anh leo lên để lồng dây cáp vào móc cẩu. Từng cây gỗ lớn được xe cẩu đưa lên bờ một cách cẩn thận.

Theo quan sát, những cây gỗ được trục vớt có kích thước đáng kể. Cây dài nhất khoảng 20m, cây lớn có đường kính gần 1m. Một người dân chứng kiến cho biết, số gỗ lớn này trôi từ trên thượng nguồn, theo dòng lũ dạt về xuôi. Những người này đã mạo hiểm vớt khi trôi trên sông, sau đó dùng thuyền lai dắt về chỗ tập kết.

Điều đáng chú ý là việc vớt gỗ trong điều kiện nước sông cuồn cuộn chảy như vậy thực sự là một việc làm không tưởng. Trong số những người chứng kiến, không ít người sành về gỗ, họ cho biết sẵn sàng mua nếu thỏa thuận được giá. …

Quá trình trục vớt gỗ này không chỉ thể hiện sự cần cù và mạo hiểm của những người thực hiện mà còn cho thấy giá trị của gỗ trong thời đại hiện nay. Việc tìm kiếm và khai thác gỗ một cách hợp lý và bền vững đang trở thành một vấn đề quan trọng đối với môi trường và kinh tế.

Trục vớt gỗ từ sông lên không chỉ mang lại lợi ích kinh tế cho những người tham gia mà còn đóng góp vào việc giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Tuy nhiên, việc này cũng đặt ra nhiều thách thức về mặt quản lý và bảo vệ môi trường.

Để đảm bảo việc trục vớt gỗ được thực hiện một cách hợp pháp và bền vững, các cơ quan chức năng cần tăng cường công tác quản lý và giám sát. Đồng thời, nâng cao ý thức của người dân về tầm quan trọng của bảo vệ môi trường và sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách hợp lý.