Sự ra đời của Trường Mỹ thuật Đông Dương vào năm 1925 tại Hà Nội, dưới sự lãnh đạo của hoạ sĩ người Pháp Victor Tardieu, đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam. Đây là nền tảng đào tạo mỹ thuật chính quy đầu tiên tại Việt Nam theo bài bản phương Tây, mở ra một thời kỳ mới trong việc phát triển nghệ thuật tại đất nước.

Trong hơn 20 năm hoạt động, trường đã đào tạo trên 100 sinh viên tốt nghiệp chất lượng cao, nhiều người trong số đó đã trở thành họa sĩ nổi tiếng thế giới. Tô Ngọc Vân, Lê Phổ, Nguyễn Gia Trí, Nguyễn Phan Chánh, Vũ Cao Đàm là một số cái tên tiêu biểu, những người đã góp phần tạo nên một giai đoạn rực rỡ trong lịch sử phát triển mỹ thuật Việt Nam. Qua đó, tinh thần thử nghiệm và sự giao thoa giữa nghệ thuật phương Đông cổ truyền và lối vẽ hàn lâm của Châu Âu đã tạo nên những tác phẩm đặc sắc, mang đậm bản sắc dân tộc.

Triển lãm ‘Những gốc rễ không ngừng vươn’ đưa người xem trở lại Thời kỳ Đông Dương (1925-1945), một thời kỳ quan trọng trong lịch sử mỹ thuật Việt Nam. Tại đây, người xem có thể chiêm ngưỡng các tác phẩm của các danh họa như Mai Trung Thứ, Lê Phổ, Lê Thị Lựu, Vũ Cao Đàm, Trần Văn Cẩn…, giúp họ hiểu rõ hơn về sự phát triển của mỹ thuật Việt Nam trong thời kỳ này.

Mai Trung Thứ, một trong những họa sĩ tiêu biểu của nền mỹ thuật hiện đại Việt Nam, đã thực hiện nhiều tác phẩm dựa trên các nguyên tác của các danh họa phương Tây. Bức tranh ‘Mona Lisa’ (1974) của ông là một ví dụ điển hình. Đây là bức tranh thứ 3 do Mai Trung Thứ vẽ lại từ nguyên tác của danh họa Leonardo da Vinci. Dù là tác phẩm phái sinh, ‘Mona Lisa’ của Mai Trung Thứ lại nổi bật với khả năng chuyển ngữ văn hóa, kết hợp giữa hội họa Đông – Tây, vừa tôn vinh tinh thần Phục Hưng, vừa khẳng định bản sắc Việt Nam.

Bức tranh ‘Mona Lisa’ của Mai Trung Thứ được thể hiện trên lụa, chất liệu yêu thích của ông, với một phong cách đặc trưng Á Đông. Điều này cho thấy sự kết hợp độc đáo giữa kỹ thuật và phong cách của Mai Trung Thứ, giúp ông tạo ra những tác phẩm mang đậm bản sắc Việt Nam nhưng vẫn giữ được tinh thần của nghệ thuật phương Tây.

Trường Mỹ thuật Đông Dương chính là nơi khai sinh nền hội họa hiện đại Việt Nam, giúp định hình phong cách kết hợp kỹ thuật phương Tây với bản sắc Việt. Các cựu sinh viên của trường đã mở đường cho các thể loại mới như tranh lụa, sơn mài, trở thành phong cách đặc sắc cho mỹ thuật Việt Nam. Hiện nay, trường đã đổi tên và hoạt động dưới tên Đại học Mỹ thuật Việt Nam, tiếp tục đào tạo và phát triển nghệ thuật cho các thế hệ tương lai.

Có thể nói, những đóng góp của Trường Mỹ thuật Đông Dương và các nghệ sĩ tiêu biểu trong thời kỳ này đã tạo nên một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của mỹ thuật Việt Nam. Sự kết hợp giữa nghệ thuật phương Đông và phương Tây đã tạo ra những tác phẩm đặc sắc, mang đậm bản sắc dân tộc và tinh thần thử nghiệm.

Ngày nay, khi chiêm ngưỡng các tác phẩm của các danh họa Việt Nam, chúng ta có thể thấy rõ sự kế thừa và phát triển của nền mỹ thuật Việt Nam. Các nghệ sĩ đã tiếp tục phát huy và sáng tạo, tạo ra những tác phẩm mang đậm bản sắc Việt Nam nhưng vẫn giữ được tinh thần của nghệ thuật thế giới.

Khi đất nước bước vào thời kỳ đổi mới vào năm 1986, đời sống mỹ thuật của Huế đã trải qua những bước chuyển biến đáng kể. Các tác phẩm nghệ thuật ra đời không chỉ tập trung vào những chủ đề cổ động truyền thống như ‘công – nông – binh’ hay những tác phẩm thể hiện vẻ đẹp của thiếu nữ, thiên nhiên, mà còn mở rộng sang những giá trị văn hóa, bản sắc dân tộc và các vấn đề thời sự. Phong cách thể hiện, chất liệu và kỹ thuật cũng trở nên đa dạng và phong phú hơn.

Thế hệ tiên phong của mỹ thuật Huế thời kỳ đổi mới gồm những tên tuổi lớn như họa sĩ Bửu Chỉ, Vĩnh Phối, Trương Bé, Công Huyền Tôn Nữ Tuyết Mai, và điêu khắc gia Mai Văn Quýnh. Những nghệ sĩ này đã mang mỹ thuật Việt Nam, cụ thể là mỹ thuật Cố đô Huế, ra thế giới bằng cách thể hiện sự tự học thành tài hoặc được đào tạo bài bản ở nước ngoài. Sự đóng góp của họ đã tạo nên một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của mỹ thuật Huế trong những năm tiếp theo.

Thế hệ thứ hai của họa sĩ Huế thời kỳ đổi mới, bao gồm Hà Văn Chước, Phan Thanh Bình, Đặng Mậu Tựu, Đặng Mậu Triết, Nguyễn Thiện Đức…, đã tạo ra những thay đổi trong cách nhìn và cách biểu hiện nghệ thuật. Họ tìm kiếm những kỹ thuật và chất liệu mới để làm mới nghệ thuật, đồng thời giữ được hồn cốt nghệ thuật và mang đậm tính triết lý, đời sống nhân sinh. Sự sáng tạo và đổi mới của họ đã giúp mỹ thuật Huế trở nên đa dạng và phong phú hơn.

Tuy nhiên, thị trường mỹ thuật tại Huế vẫn còn trầm lắng so với các đô thị lớn khác như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh. Các yếu tố như tính cách Huế, thời tiết, tài chính của người dân và chính sách của thành phố đã ảnh hưởng đến tâm lý sưu tập và kinh doanh các loại hình nghệ thuật chất lượng cao. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và hỗ trợ từ các cấp chính quyền và các tổ chức xã hội để giúp thị trường mỹ thuật Huế phát triển.

Để thúc đẩy thị trường mỹ thuật Huế, cần tập trung vào việc phát triển hạ tầng và không gian nghệ thuật, nâng cao tính thương mại và tiếp cận thị trường, khuyến khích nghệ sĩ phát triển sản phẩm mỹ thuật ứng dụng và tổ chức các sự kiện nghệ thuật thường niên. Sự hỗ trợ và đầu tư vào mỹ thuật sẽ giúp nghệ sĩ sống được bằng nghề và đưa mỹ thuật Huế ra thế giới.

Với những bất cập và hạn chế hiện có, mỹ thuật Huế cần những cú hích mạnh mẽ để giúp nghệ sĩ sống được bằng nghề và đưa mỹ thuật Huế ra thế giới. Việc phát triển thị trường mỹ thuật Huế không chỉ giúp nâng cao đời sống văn hóa của người dân mà còn góp phần quảng bá hình ảnh của Cố đô Huế ra quốc tế. Thông tin về mỹ thuật Huế đã cho thấy sự cần thiết của việc đầu tư vào lĩnh vực này.

Nhà sưu tập Nguyễn Mạnh Phúc – Cầu nối văn hóa Việt Nam với thế giới

Trong một không gian ấm cúng trên phố Hòa Mã, Hà Nội, chúng tôi có dịp gặp gỡ nhà sưu tập Nguyễn Mạnh Phúc, người đã dành cả cuộc đời mình để kết nối văn hóa Việt Nam với thế giới. Với hơn 20 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực tổ chức các dự án nghệ thuật và giao lưu văn hóa quốc tế, ông đã trở thành một trong những nhân vật hàng đầu trong lĩnh vực này.

Ông bén duyên với báo chí và nghệ thuật từ rất sớm. Sau khi tiếp quản Thủ đô Hà Nội năm 1954, ông được cử đi học Trường Mỏ – Địa chất và tự học quay phim, chụp ảnh, viết báo. Sự nghiệp của ông đã trải qua nhiều bước ngoặt quan trọng, và ông đã trở thành một nhà sưu tập tranh uy tín, tổ chức hàng loạt cuộc triển lãm trong và ngoài nước, kết nối giao lưu văn hóa Việt Nam với các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Na Uy…

Nhà sưu tập Nguyễn Mạnh Phúc đã có những đóng góp quan trọng cho lĩnh vực văn hóa và mỹ thuật của tỉnh Phú Thọ. Ông tham gia vào việc tổ chức Trại sáng tác điêu khắc quốc tế lần thứ nhất tại thành phố Việt Trì năm 2005 và lần thứ hai tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng năm 2010. Ông cũng đã giúp đỡ tỉnh Phú Thọ tổ chức thành công triển lãm Nghệ thuật thư pháp Việt Nam, Trung Quốc, Nhật Bản và triển lãm giao lưu mỹ thuật thường niên giữa Việt Nam và Hàn Quốc.

Ông sở hữu một bộ sưu tập tranh giá trị, bao gồm nhiều tác phẩm của các họa sĩ tên tuổi như Bùi Xuân Phái, Nguyễn Sáng, Nguyễn Tư Nghiêm, Nguyễn Đức Nùng… Đặc biệt, ông có khoảng 200 bức tranh của danh họa Bùi Xuân Phái, trong đó có bức sơn dầu nổi tiếng ‘Cô gái mặc áo đen họa tiết kỷ hà trắng’, vẽ chân dung Mai Trang từ năm 1988.

Nhà sưu tập Nguyễn Mạnh Phúc đã được nhiều nghệ sĩ và nhà văn ngưỡng mộ và tôn trọng. Ông đã có những đóng góp đáng kể cho lĩnh vực văn hóa và mỹ thuật của Việt Nam, và đã trở thành một ‘Đại sứ văn hóa’ giữa Việt Nam và thế giới. Ông đã xây dựng một cầu nối vững chắc giữa văn hóa Việt Nam và văn hóa thế giới, giúp cho người dân quốc tế hiểu hơn về văn hóa, con người Việt Nam.

Hiện nay, dù tuổi cao, sức khỏe giảm sút, nhưng ông vẫn hăm hở, nhiệt tình với mọi hoạt động nghệ thuật, nhất là giao lưu, quảng bá văn hóa, con người quê hương đất Tổ ra thế giới. Ông tiếp tục là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ nghệ sĩ, nhà văn, và những người yêu văn hóa Việt Nam.