Quảng Ngãi đã và đang nỗ lực triển khai công tác quy tập, tìm kiếm và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin. Trong những năm qua, các cấp lãnh đạo tỉnh đã chỉ đạo quyết liệt việc tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính liệt sĩ. Cơ quan chức năng tỉnh đã phối hợp với các đơn vị liên quan tiến hành khai quật, lấy mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ để giám định ADN, với hy vọng xác định được danh tính của các liệt sĩ.

Nghĩa trang Liệt sĩ Nghĩa Thắng, xã Trà Giang, tỉnh Quảng Ngãi là một trong những nghĩa trang được xây dựng từ năm 1984, với 786 phần mộ liệt sĩ, trong đó có 396 phần mộ chưa xác định thông tin. Công tác khai quật, lấy mẫu sinh phẩm tại nghĩa trang đã được tiến hành cùng với việc tu bổ, chỉnh trang lại các phần mộ liệt sĩ. Qua công tác khai quật, toàn bộ 396 phần mộ liệt sĩ chưa xác định thông tin đã được lấy mẫu kiểm tra chất lượng để giám định ADN. Ông Nguyễn Văn Quang, Phó Chủ tịch UBND xã Tư Nghĩa cho biết, việc lấy mẫu ADN xác định lại danh tính cho liệt sĩ là việc làm vô cùng ý nghĩa, giúp các gia đình tìm được thân nhân và trả lại tên cho các liệt sĩ.

Tỉnh Quảng Ngãi đã phối hợp với Cục Người có công, Bộ Nội vụ và Viện Pháp y Quốc gia tiến hành khai quật, lấy mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ để xác định gen các liệt sĩ chưa xác định danh tính. Năm 2024, tỉnh đã tiến hành khai quật gần 1.100 mộ liệt sĩ đang được chôn cất ở các nghĩa trang liệt sĩ trên địa bàn tỉnh mà chưa xác định danh tính.

Là người trực tiếp thu thập các mẫu sinh phẩm ở Nghĩa trang xã Nghĩa Thắng, bà Chu Thị Thủy, Giám định viên, Viện Pháp y Quốc gia cho biết, chất lượng các hài cốt được khai quật tại Nghĩa trang xã Nghĩa Thắng đủ điều kiện để giám định ADN chiếm tỷ lệ khoảng 50% đến trên 50% bộ hài cốt được lấy mẫu.

Từ năm 2021 đến tháng 3/2025, Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ngãi đã phối hợp lấy 96 mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ để giám định ADN, kết quả, 3 liệt sĩ được xác định có quan hệ huyết thống theo dòng mẹ. Tỉnh Quảng Ngãi cũng đã phối hợp với Cục Người có công và Viện Pháp y quốc gia khai quật hơn 2.000 mộ liệt sĩ chưa xác định được danh tính tại 19 Nghĩa trang trong tỉnh, lấy mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ để giám định ADN.

Trung tá Hồ Viết Ba, Trưởng ban chính sách, Phòng chính trị, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Quảng Ngãi cho biết, thực hiện công tác số hóa trong công tác kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm quy tập liệt sĩ thời gian qua, Ban chính sách triển khai toàn diện, đồng bộ và đạt hiệu quả thiết thực.

Tỉnh Quảng Ngãi là chiến trường rất ác liệt trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, tổng số liệt sĩ hy sinh trên địa bàn tỉnh là hơn 37.000. Đến nay đã tìm kiếm quy tập được hơn 34.000 liệt sĩ; số chưa tìm kiếm được là hơn 2.700 liệt sĩ. Đồng thời có gần 1.000 liệt sĩ là con em tỉnh Quảng Ngãi hy sinh trên địa bàn tỉnh khác và làm nhiệm vụ quốc tế tại Lào, Campuchia.

Những năm qua, Ban Chỉ đạo 515 tỉnh Quảng Ngãi triển khai nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính liệt sĩ còn thiếu thông tin. Bên cạnh công tác quy tập, Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục phối hợp Cục người có công để lấy mẫu gen (ADN) để xác định danh tính những phần mộ liệt sĩ còn thiếu thông tin.

Ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ngãi cho biết, sau sắp xếp, vẫn xác định đây là nhiệm vụ quan trọng phải tiếp tục thực hiện. Sẽ tập trung xác định thông tin mộ liệt sĩ hiện nay còn thiếu thông tin kết hợp với việc xây dựng Đề án tổng thể sửa chữa, nâng cấp mộ liệt sĩ kết hợp qua đó thực hiện xác định danh tính hài cốt liệt sĩ.

Trong những ngày tháng 7 này, trên dải đất hình chữ S, nhiều gia đình đã tìm được người thân là các anh hùng, liệt sĩ trong niềm hạnh phúc vô bờ bến. Sau hàng chục năm tìm kiếm, giọt nước mắt của niềm khắc khoải mong chờ đã rơi xuống khi tên tuổi, địa chỉ của liệt sĩ được trả lại đúng nghĩa.

Việc kết nối cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và công nghệ ADN đã đem lại hy vọng đoàn tụ cho nhiều gia đình, góp phần xoa dịu những mất mát, hy sinh của các thân nhân liệt sĩ. 16 gia đình đã nhận được tin vui khi mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ trùng khớp, giúp xác định được danh tính của các anh hùng, liệt sĩ sau hàng chục năm mất tích.

Trong số này, có gia đình bà Nguyễn Thị Lan, em gái của liệt sĩ Nguyễn Quốc Hội, đã tìm thấy hài cốt của anh trai sau hơn 50 năm tìm kiếm. Bà Lan chia sẻ, năm 1972, anh trai đi bộ đội thì đến 1973, gia đình nhận được giấy báo tử ở mặt trận phía Nam và không biết hy sinh ở đâu. Gia đình nhận được kỷ vật của anh trai là đồng hồ, ba lô… nhưng không có thông tin về nơi hy sinh.

Hằng năm, ngày giỗ của anh trai, gia đình vào nhà thờ làm lễ cầu nguyện, còn đến ngày 27/7, ở địa phương tổ chức thắp hương ngoài nghĩa trang, gia đình bà Lan đều đi và khấn cầu mong anh trai linh thiêng báo mộng về. Sau khi thu nhận mẫu ADN, bà Lan và gia đình đã nhận được kết quả trùng khớp, giúp xác định được hài cốt của anh trai. “Không có niềm vui nào hơn lúc này, chúng tôi đã tìm thấy anh trai sau hơn 50 năm tìm kiếm” – bà Lan chia sẻ.

Tương tự, gia đình bác Nguyễn Văn Mão, tỉnh Nghệ An, cũng đã tìm thấy hài cốt của anh trai, liệt sĩ Nguyễn Duy Thanh, sau hơn 50 năm tìm kiếm. Bác Mão tâm sự, năm 1971, anh trai hy sinh, nhưng gia đình không biết nơi hy sinh. Sau đó, gia đình bác Mão vào tỉnh Quảng Trị tìm 2 lần nhưng không thấy mộ, không tìm thấy bất cứ thông tin nào.

Còn tại tỉnh Thanh Hóa, gia đình bác Trịnh Văn Lai đã tìm thấy liệt sĩ Trịnh Văn Hai, được xác định chính xác thông qua mẫu ADN của thân nhân. Bác Lai tâm sự, bố mất sớm, một mình mẹ nuôi 4 anh chị em. Trước khi mất, mẹ dặn phải cố gắng tìm được phần mộ, đưa anh Hai về quê với tiên tổ, với bố mẹ.

Bộ Công an đã thu nhận 20.911 mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Quá trình triển khai của cán bộ, chiến sĩ được thực hiện ân cần, niềm nở với tinh thần phục vụ nhân dân. Kết quả bước đầu đã giúp xác định danh tính của 16 anh hùng, liệt sĩ.

Bộ Công an đang tiếp tục phối hợp với các đơn vị xây dựng và mở rộng Ngân hàng Gen (ADN) của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính để bù đắp các mất mát to lớn đối với các gia đình liệt sĩ và trả lại danh tính cho các anh hùng, liệt sĩ.

Trong nỗ lực tri ân và ghi nhớ công ơn của các gia đình chính sách, thương binh, liệt sĩ, Đoàn Thanh niên và các đoàn thể phường Hoàng Mai (Hà Nội) đã phát động và triển khai một chuỗi hoạt động thiết thực và ý nghĩa. Các hoạt động này không chỉ thể hiện đạo lý ‘uống nước nhớ nguồn’ mà còn khẳng định vai trò quan trọng của tuổi trẻ trong công tác an sinh xã hội và xây dựng cộng đồng.

Đáp ứng lời kêu gọi của chương trình ‘Ngày cuối tuần xanh’, Đoàn Thanh niên phường Hoàng Mai cùng các đoàn thể khác đã tổ chức ra quân chỉnh trang và vệ sinh môi trường tại các nghĩa trang liệt sĩ trên địa bàn. Với sự tham gia của hàng chục đoàn viên, thanh niên và hội viên, các hoạt động như cắt cỏ, dọn vệ sinh và chỉnh trang khuôn viên tại Nghĩa trang Liệt sĩ phường Yên Sở cũ và khu mộ liệt sĩ trong Nghĩa trang Nam Dư Hạ đã được thực hiện một cách tích cực.

Chị Bùi Thanh Phương, một đoàn viên của phường Hoàng Mai, chia sẻ: ‘Tôi thấy đây là một việc làm vô cùng ý nghĩa. Được góp sức mình vào việc chăm sóc nơi yên nghỉ của các anh hùng liệt sĩ, tôi cảm thấy rất tự hào và biết ơn. Đây cũng là dịp để chúng tôi học hỏi về truyền thống uống nước nhớ nguồn và thấm thía hơn về sự hy sinh cao cả của thế hệ cha anh’.

Theo anh Cao Viết Sinh, Bí thư Đoàn phường Hoàng Mai, Đoàn phường đã huy động trên 300 lượt đoàn viên, thanh niên ra quân tổng vệ sinh môi trường, chỉnh trang khuôn viên Nhà bia liệt sĩ phường Thịnh Liệt cũ, phường Giáp Bát cũ và Nghĩa trang liệt sĩ phường Yên Sở cũ, khu mộ liệt sĩ Nam Dư Hạ. Đoàn viên, thanh niên đã cùng nhau phát quang cây cỏ, thu gom rác thải, sửa chữa các hạng mục xuống cấp và chăm sóc cây xanh, bồn hoa, tạo cảnh quan sạch đẹp, trang nghiêm.

Ngoài ra, trong dịp này, Đoàn phường cũng đã vận động nguồn lực xã hội hóa để trao tặng hơn 20 suất quà, với tổng trị giá trên 20 triệu đồng, tới các thương, bệnh binh và thanh niên xung phong có hoàn cảnh khó khăn trên địa bàn. Những phần quà này không chỉ mang đến niềm vui cho những người nhận mà còn thể hiện đạo lý ‘uống nước nhớ nguồn’, ‘đền ơn đáp nghĩa’ của tuổi trẻ toàn phường.

Chuỗi hoạt động này không chỉ góp phần giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước và trách nhiệm cộng đồng cho thế hệ trẻ, mà còn khẳng định vai trò xung kích, tình nguyện của thanh niên trong tham gia các hoạt động vì cộng đồng và an sinh xã hội tại địa phương.

Để tiếp nối chuỗi hoạt động ý nghĩa này, vào tối ngày 24/7 tới đây, Đoàn phường Hoàng Mai sẽ tổ chức lễ ‘Thắp nến tri ân’ tại Nghĩa trang liệt sĩ phường Yên Sở cũ. Chương trình này sẽ có sự tham dự của đông đảo đoàn viên thanh niên, đại diện cấp ủy, chính quyền và các tổ chức chính trị – xã hội. Hàng trăm ngọn nến sẽ được thắp lên bên những phần mộ liệt sĩ như một lời tri ân sâu sắc và thiêng liêng gửi tới những người con ưu tú đã ngã xuống vì nền độc lập, hòa bình của Tổ quốc.

Những hoạt động này thể hiện trách nhiệm và lòng biết ơn của tuổi trẻ Hoàng Mai đối với thế hệ cha anh đi trước, góp phần tích cực vào việc xây dựng một cộng đồng văn minh, nghĩa tình và phát triển bền vững.