Kiểm toán Nhà nước vừa công bố kết quả kiểm toán tổng hợp năm 2024, tiết lộ nhiều vấn đề bất cập trong hoạt động của các tổ chức tài chính ngân hàng tại Việt Nam. Theo báo cáo, trong năm 2023, Ngân hàng Nhà nước đã thực hiện chính sách tiền tệ chủ động và linh hoạt, giúp kiểm soát lạm phát ở mức 3,25%, ổn định tỷ giá và đảm bảo thanh khoản cho hệ thống ngân hàng, đồng thời hỗ trợ tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, kiểm toán đã chỉ ra nhiều tồn tại và bất cập đáng lo ngại trong hoạt động của các ngân hàng. Cơ cấu tín dụng chưa đúng định hướng ưu tiên, với dư nợ tín dụng bất động sản cuối năm 2023 tăng 11,8% so với cuối năm 2022, trong đó đầu tư bất động sản tăng 35,4%, gấp 2,5 lần mức tăng trưởng chung của toàn ngành. Điều này cho thấy sự dịch chuyển trong cơ cấu tín dụng sang lĩnh vực bất động sản, một lĩnh vực tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Chất lượng tín dụng cũng có chiều hướng suy giảm, tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đặc biệt, nợ xấu của nhóm khách hàng có dư nợ cấp tín dụng trên 500 tỷ đồng tăng cao về cả tỷ lệ và dư nợ, chủ yếu tại SCB và một số ngân hàng khác. Điều này cho thấy sự tăng lên của nợ xấu trong lĩnh vực tín dụng lớn.

Trong năm 2023, Ngân hàng Nhà nước đã 4 lần điều chỉnh giảm các mức lãi suất điều hành với mức giảm từ 0,5%/năm đến 2%/năm. Tuy nhiên, chênh lệch giữa lãi suất cho vay bình quân và lãi suất huy động bình quân năm 2023 còn trên 4%. Chương trình hỗ trợ lãi suất theo Nghị định số 31/2022/NĐ-CP ngày 20/5/2022 của Chính phủ kết thúc với số tiền hỗ trợ lãi suất chỉ đạt 1.216 tỷ đồng, bằng 3,04% kế hoạch.

Kiểm toán Nhà nước cũng chỉ ra một số đơn vị đầu tư tài chính không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn có Công ty Cho thuê tài chính I – Agribank lỗ lũy kế tại 31/12/2023 là 783,1 tỷ đồng. Công ty Cho thuê tài chính II – Agribank đã bị tuyên bố phá sản, chấm dứt hoạt động.

Kết quả kiểm toán tại một số ngân hàng cho thấy việc phân loại nhóm nợ còn chưa chính xác. Một số ngân hàng còn có sai sót về trình tự, thủ tục cho vay, điển hình là việc thẩm định sơ sài, định kỳ chưa đánh giá lại tài sản bảo đảm, thiếu chứng từ giải ngân/tài liệu chứng minh mục đích sử dụng vốn.

Tại Ngân hàng Chính sách xã hội, vẫn còn tồn tại tình trạng các trường hợp cho vay giải quyết việc làm không đúng đối tượng, cho vay vượt hạn mức, hỗ trợ lãi suất chưa đúng quy định. Một số chi nhánh có tỷ lệ nợ quá hạn, nợ khoanh cao so với bình quân toàn hệ thống.

Những phát hiện này cho thấy sự cần thiết phải tăng cường giám sát và quản lý rủi ro trong hoạt động của các tổ chức tài chính ngân hàng tại Việt Nam. Việc kiểm toán và công bố kết quả kiểm toán tổng hợp năm 2024 là một bước quan trọng trong việc đảm bảo sự minh bạch và hiệu quả trong hoạt động của các tổ chức tài chính.

Ngành ngân hàng đang bước vào giai đoạn triển vọng tích cực với nhiều yếu tố hỗ trợ. Tăng trưởng tín dụng được dự kiến ở mức cao, thị trường bất động sản đang trong quá trình hồi phục, và môi trường lãi suất thấp cùng các chính sách hỗ trợ đang tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của ngành này.

Đặc biệt, Nghị quyết 42 về xử lý nợ xấu và tài sản đảm bảo đang được luật hóa, dự kiến sẽ giúp các ngân hàng có công cụ hiệu quả hơn trong việc xử lý nợ xấu và tăng cường lợi nhuận. Sự kiện dỡ bỏ cơ chế ‘room tín dụng’ cũng cho phép các ngân hàng tự chủ hơn trong hoạt động cấp tín dụng và hoạch định chiến lược tăng trưởng của mình.

Các nhóm ngân hàng sẽ hưởng lợi khác nhau tùy thuộc vào cơ cấu tín dụng và bản chất tài sản đảm bảo. Nhóm ngân hàng tập trung vào cho vay cá nhân và doanh nghiệp vừa và nhỏ, với tài sản bảo đảm chủ yếu là bất động sản, được đánh giá là sẽ hưởng lợi lớn nhất từ Nghị quyết 42.

Về định giá của nhóm cổ phiếu ngân hàng, mặc dù đã tăng khá tốt trong thời gian gần đây, nhưng vẫn chưa phải là ‘đắt’ với P/E khoảng 10 lần, thấp hơn 12% so với trung vị lịch sử. Với triển vọng tăng trưởng tín dụng ở mức cao, thị trường bất động sản hồi phục, môi trường lãi suất thấp và các chính sách hỗ trợ, định giá của ngành ngân hàng vẫn còn dư địa để tăng thêm trong thời gian tới.

Nhà đầu tư cần lưu ý những ngân hàng có triển vọng lợi nhuận khả quan và có câu chuyện hấp dẫn. Các cổ phiếu có nền tảng cơ bản tốt và còn room ngoại cũng có thể thu hút được dòng tiền từ nhà đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý những rủi ro đối với ngành ngân hàng như lãi suất có thể tăng trở lại và thị trường bất động sản tiềm ẩn nguy cơ gây bất ổn hệ thống.