Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 132/2025 về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh và xã) trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ. Đây là bước đi cụ thể hóa chủ trương tổ chức lại bộ máy chính quyền theo mô hình hai cấp.

Phân quyền và phân cấp mạnh mẽ

Theo Nghị định, 78 nhiệm vụ sẽ được phân quyền, phân cấp, gồm 16 nhiệm vụ phân quyền và 62 nhiệm vụ phân cấp. Thời gian triển khai chia làm 3 giai đoạn: năm 2025 chuẩn bị, năm 2026 thí điểm và áp dụng toàn quốc từ năm 2027.

Hàng loạt nhiệm vụ, quyền hạn do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý đã được phân quyền, phân cấp về địa phương; nhiều nhiệm vụ trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng, nay được giao cho Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ quyết định.

Nội dung phân quyền trải rộng nhiều lĩnh vực: viễn thông, sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn – đo lường – chất lượng, công nghệ thông tin, chuyển đổi số, năng lượng nguyên tử, đổi mới sáng tạo…

Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng và Bộ trưởng Khoa và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng tham quan các sản phẩm

UBND cấp tỉnh được giao thẩm quyền cấp, sửa đổi, bổ sung, cấp lại, gia hạn, thu hồi giấy phép cung cấp dịch vụ viễn thông. Lĩnh vực công nghệ thông tin và chuyển đổi số, UBND cấp tỉnh được phân quyền thẩm định thiết kế cơ sở các dự án ứng dụng CNTT nhóm A tại địa phương.

Lĩnh vực tần số vô tuyến điện cũng được phân cấp mạnh về địa phương. UBND cấp tỉnh có thẩm quyền cấp, cấp đổi, gia hạn, sửa đổi, thu hồi giấy phép sử dụng tần số và thiết bị vô tuyến điện.

Với sở hữu trí tuệ, UBND cấp tỉnh được giao thực hiện việc ghi nhận hoặc xóa tên tổ chức, cá nhân đủ điều kiện hành nghề đại diện sở hữu công nghiệp; cấp, cấp lại, thu hồi chứng chỉ hành nghề.

Trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, UBND cấp tỉnh được giao chấp thuận, cấp phép chuyển giao công nghệ; cho phép thành lập tổ chức khoa học và công nghệ có vốn nước ngoài hoặc văn phòng đại diện, chi nhánh tại Việt Nam.

Lĩnh vực năng lượng nguyên tử, cấp tỉnh được phép cấp giấy phép sử dụng thiết bị bức xạ chụp cắt lớp PET/CT, SPECT/CT, thiết bị phát tia X dùng trong phân tích huỳnh quang, nhiễu xạ.

Với tiêu chuẩn, đo lường chất lượng, UBND cấp tỉnh được cấp, cấp lại hoặc thu hồi giấy chứng nhận đăng ký cung cấp dịch vụ kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường.

UBND xã, phường, đặc khu được phân quyền kiểm tra về đo lường tại địa bàn, như phương tiện đo, lượng hàng đóng gói sẵn; quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa và tham gia cung cấp thông tin kinh tế xã hội trên môi trường mạng.

Nghị định 132 ra đời trong bối cảnh tổ chức lại chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp. Để tránh khoảng trống pháp lý và đứt gãy quản lý, Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ động đề xuất phương án phân quyền.

Nguyên tắc xây dựng Nghị định là xác định rõ ràng trách nhiệm của từng cấp chính quyền, không chồng chéo, không bỏ sót. Các địa phương sẽ phát huy tính chủ động trong điều hành, đồng thời chịu trách nhiệm toàn diện trước các quyết định đã phân quyền.

Việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ còn góp phần thúc đẩy cải cách hành chính, giảm thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý, nâng cao chất lượng dịch vụ công, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.

Nghị định có hiệu lực từ 1/7/2025 đến 1/3/2027, trừ khi được thay thế hoặc gia hạn. Thời gian này vừa đảm bảo phù hợp với tiến độ sắp xếp đơn vị hành chính, vừa đủ để thử nghiệm và điều chỉnh trong quá trình thực thi.

Một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa hệ thống pháp luật Việt Nam

Người dân đã có thể hỏi đáp về phân quyền, phân cấp trên AI pháp luật

Ngày 12/6/2025, Thủ tướng Chính phủ đã chính thức ký ban hành 28 Nghị định liên quan đến công tác phân quyền, phân cấp trong quản lý nhà nước trên nhiều lĩnh vực như tư pháp, thuế, đất đai, xây dựng, giáo dục, môi trường, y tế… Việc ban hành các Nghị định này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân quyền, phân cấp giữa Trung ương và địa phương.

Ngay sau khi các văn bản này được công bố, LuatVietnam.vn – đơn vị phát triển và vận hành AI pháp luật trên Cổng Pháp luật quốc gia – đã triển khai việc huấn luyện hệ thống với toàn bộ nội dung của các nghị định mới. Chỉ trong vòng chưa đầy 24 giờ kể từ khi các Nghị định được ban hành, toàn bộ nội dung đã được xử lý và tích hợp vào hệ thống dưới dạng dữ liệu pháp lý có cấu trúc.

Nội dung các nghị định quy định rõ thẩm quyền cụ thể của từng cấp trong các hoạt động như cấp phép đầu tư, phê duyệt dự án, kiểm tra xây dựng, cấp giấy chứng nhận, điều chỉnh quy hoạch, xử lý môi trường…

28 Nghị định về phân quyền, phân cấp được tích hợp vào AI pháp luật

Trên hệ thống AI pháp luật, người dùng có thể đặt câu hỏi và nhận được câu trả lời chính xác về thẩm quyền giải quyết các thủ tục. Việc xử lý và huấn luyện nhanh chóng 28 Nghị định cho thấy khả năng phản ứng chính sách tức thì của hệ thống AI pháp luật trên Cổng pháp luật quốc gia.

Như vậy, việc tích hợp 28 Nghị định về phân quyền, phân cấp vào AI pháp luật là một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa hệ thống pháp luật Việt Nam, giúp người dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và hiểu rõ các quy định pháp luật.