Thực trạng thuốc giả, thực phẩm giả kém chất lượng và quảng cáo sai sự thật đang trở thành vấn đề nhức nhối trên thị trường hiện nay. Những vấn đề này không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng mà còn đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe của cộng đồng. Mặc dù đã có nhiều nỗ lực từ các cơ quan chức năng trong việc kiểm tra và xử lý các vi phạm, nhưng việc xử lý triệt để các trường hợp vi phạm vẫn còn nhiều khó khăn.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là do cơ chế hậu kiểm còn bất cập và quy định chưa đồng bộ. Từ khi Nghị định 15/2018/NĐ-CP được ban hành, nhiều loại dược phẩm và thực phẩm đã được chuyển từ khâu tiền kiểm sang hậu kiểm. Tuy nhiên, thực tế đã cho thấy rằng việc vận dụng cơ chế hậu kiểm thuần túy đối với một số nhóm sản phẩm có nguy cơ cao như thực phẩm chức năng, dược liệu, đã bộc lộ nhiều rủi ro. Việc này đòi hỏi cần có những điều chỉnh và cải thiện trong công tác quản lý.

Ông Nguyễn Tiến Đạt, Phó Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường Thành phố Hồ Chí Minh, đã chỉ ra một thách thức lớn trong việc kiểm soát chất lượng sản phẩm là việc lấy mẫu kiểm nghiệm và khâu thu hồi hay truy xuất sản phẩm không đạt tiêu chuẩn. Ngoài ra, việc quảng cáo quá công dụng hoặc không chính xác về sản phẩm cũng gây ra nhiều vấn đề. Đây là những điểm cần được quan tâm và xử lý để nâng cao hiệu quả quản lý thị trường.

Theo báo cáo của Sở Y tế Thành phố Hồ Chí Minh, trong năm qua, đã có hàng trăm mẫu dược phẩm và thực phẩm được lấy để kiểm tra, và đã phát hiện ra nhiều mẫu không đạt tiêu chuẩn. Tuy nhiên, con số này vẫn chưa tương xứng với quy mô thực tế của thị trường. Điều này cho thấy cần phải tăng cường hơn nữa các biện pháp kiểm tra và giám sát để đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng.

Để giải quyết vấn đề này, nhiều chuyên gia và cơ quan chức năng đã đề xuất cần có những giải pháp mạnh mẽ hơn. Ông Nguyễn Tiến Đạt đề xuất cần sớm có định nghĩa rõ ràng về các khái niệm như ‘thuốc giả’, ‘sữa giả’, ‘thực phẩm chức năng giả’ để làm căn cứ xử lý. Ông cũng đề xuất cần bổ sung rõ vai trò của sở vào Luật An toàn thực phẩm để tạo cơ sở pháp lý thống nhất.

Phó Giám đốc Sở Y tế thành phố Nguyễn Hoài Nam cho rằng việc vận hành mô hình chính quyền 2 cấp chính là điểm cộng cho công tác kiểm tra, giám sát cơ sở y tế. Ông cũng đề xuất cần xây dựng thêm quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với thực phẩm để giúp cho việc kiểm tra đúng đối tượng hơn. Điều này sẽ giúp cho công tác quản lý và kiểm tra trở nên hiệu quả hơn.

Đại diện ngành y tế Thành phố Hồ Chí Minh cũng kiến nghị gửi Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, sửa đổi Luật Hình sự theo hướng mở rộng phạm vi áp dụng và tăng khung hình phạt đối với hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng kém chất lượng. Đồng thời, cần bổ sung mức xử phạt đối với hành vi tiếp tay, bao che cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng đến sức khỏe người dân.

Tình trạng bán thuốc kê đơn không cần đơn thuốc đang diễn ra phổ biến tại nhiều nhà thuốc và quầy thuốc tư nhân. Mặc dù ngành Y tế đã liên tục cảnh báo về những nguy hiểm tiềm ẩn, việc này vẫn chưa được kiểm soát hiệu quả.

Trong một chuyến đi kiểm tra thực tế tại một số nhà thuốc trên địa bàn thành phố, tình trạng bán thuốc kê đơn mà không cần đơn thuốc vẫn được phát hiện. Người bán thuốc không yêu cầu đơn thuốc hay bất kỳ giấy chỉ định nào từ bác sĩ đã bán thuốc kháng sinh thuộc nhóm kê đơn cho người mua. Điều này không chỉ xảy ra ở những quầy thuốc nhỏ mà còn tại một số nhà thuốc lớn, nơi mà người mua có thể dễ dàng tiếp cận các loại thuốc mạnh mà không cần bất kỳ sự giám sát nào.

Ngành Y tế đã nhiều lần lên tiếng về nguy cơ kháng kháng sinh, biến chứng thuốc và các rủi ro sức khỏe do tự ý dùng thuốc gây ra. Khi người bệnh tự ý mua và sử dụng thuốc kháng sinh mà không có chỉ định của bác sĩ, họ có thể đối mặt với nguy cơ kháng thuốc, đa kháng thuốc. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của cá nhân mà còn gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho cộng đồng.

Kháng kháng sinh là tình trạng vi khuẩn đã trở nên đề kháng với các loại kháng sinh, khiến cho việc điều trị bệnh trở nên khó khăn hơn. Nguy cơ kháng kháng sinh có thể dẫn đến việc xuất hiện các chủng vi khuẩn mới, mạnh hơn và khó điều trị hơn. Ngoài ra, việc sử dụng kháng sinh không đúng cách cũng có thể gây ra các tác dụng phụ nguy hiểm, thậm chí là các phản ứng dị ứng nghiêm trọng.

Để giải quyết tình trạng này, cần siết chặt quản lý và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm. Các cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của các nhà thuốc và quầy thuốc tư nhân. Mọi trường hợp bán thuốc kê đơn mà không cần đơn thuốc đều cần được xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Người dân cũng cần nâng cao nhận thức về nguy hiểm của việc tự ý mua và sử dụng thuốc. Khi cần sử dụng thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh, người dân nên đến các cơ sở y tế để được bác sĩ kê đơn và hướng dẫn sử dụng. Điều này không chỉ giúp đảm bảo an toàn cho sức khỏe của bản thân mà còn góp phần vào việc phòng chống kháng kháng sinh trong cộng đồng.

Các nhà thuốc và quầy thuốc tư nhân cũng cần tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về bán thuốc kê đơn. Việc bán thuốc cần được thực hiện dưới sự giám sát chặt chẽ của các cơ quan chức năng. Mọi hoạt động bán thuốc cần đảm bảo an toàn cho người bệnh và tuân thủ các quy định của pháp luật.

Cuối cùng, để bảo vệ sức khỏe cộng đồng, việc phối hợp giữa các cơ quan chức năng, nhà thuốc, quầy thuốc tư nhân và người dân là rất quan trọng. Chỉ khi tất cả các bên cùng vào cuộc, tình trạng bán thuốc kê đơn mà không cần đơn thuốc mới có thể được kiểm soát hiệu quả.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã nhiều lần nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc sử dụng kháng sinh một cách hợp lý. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) cũng đã đưa ra các hướng dẫn chi tiết về việc sử dụng kháng sinh an toàn.

Ở vùng cao hiểm trở của Việt Nam, tỉnh Sơn La đang đối mặt với thách thức lớn trong việc đảm bảo trẻ em được tiêm chủng đầy đủ. Không chỉ khoảng cách địa lý là rào cản, mà còn có những e ngại và hiểu lầm tồn tại từ lâu trong cộng đồng. Trước tình hình này, dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ được triển khai từ tháng 4 đến tháng 6 năm 2025, do Trung tâm Kiểm soát Phòng ngừa và Kiểm soát dịch bệnh Sơn La (CDC Sơn La) phối hợp với tổ chức PATH và Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương thực hiện.

Dự án này đã mở ra hướng đi mới trong việc tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn. Bằng cách trao quyền và kết nối các lực lượng xã hội, dự án đã tạo ra những thay đổi đáng kể từ chính những người gần gũi nhất với cộng đồng. Tại xã Ngọc Chiến, tỉnh Sơn La, nơi đa số dân cư là người dân tộc Mông, nhiều phụ nữ chưa đưa con đi tiêm đầy đủ do thiếu thông tin.

Chị Lèo Thị Đẹm, Chi hội trưởng Phụ nữ xã, đã nhận ra rằng một buổi nói chuyện riêng về y tế khó có thể thu hút các chị em bận rộn với công việc nương rẫy và chăm sóc con nhỏ. Vì vậy, chị đã mạnh dạn thay đổi phương pháp, lồng ghép khoảng 30 phút nói chuyện về tiêm chủng vào các buổi sinh hoạt định kỳ của hội. Không chỉ nói về lợi ích của vắc xin, chị Đẹm còn chia sẻ về tình hình dịch bệnh thực tế, như trường hợp uốn ván sơ sinh vẫn còn xuất hiện tại địa phương.

Để tăng sức hút cho các buổi truyền thông, chị Đẹm đã phối hợp với cán bộ y tế tổ chức đo huyết áp và phát thuốc tẩy giun. Kết quả đạt được là rất đáng kể: chỉ trong tháng đầu tiên tham gia truyền thông, chị đã tổ chức 7 buổi truyền thông (5 nhóm, 2 cá nhân), góp phần tăng tỷ lệ khám thai, tiêm uốn ván và nâng tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã. Đến tháng 6/2025, tỷ lệ tiêm chủng đầy đủ tại xã Ngọc Chiến đạt 48,6% – gấp 4 lần so với 10,9% cùng kỳ năm 2024.

Không chỉ tại xã Ngọc Chiến, nhiều Chi hội Phụ nữ ở các xã khác cũng đã tham gia rất tích cực vào việc đưa truyền thông tiêm chủng vào hoạt động thường xuyên. Điều này cho thấy đây thực sự là một nhiệm vụ phù hợp với vai trò và thế mạnh sẵn có của họ.

Còn tại xã Phiêng Cằm, một xã khu vực III của huyện Mai Sơn (cũ), trước thời điểm sáp nhập với xã Chiềng Nơi thành xã Phiêng Cằm (mới) hiện nay, đây là nơi cư trú của khoảng 1.506 hộ, trên 8.000 nhân khẩu thuộc 5 thành phần dân tộc. Nằm cách Trung tâm Y tế khu vực gần 86km, bản Phiêng Phụ là nơi sinh sống của 11 hộ đồng bào người Thái và hơn 100 hộ người Mông.

Người dân nơi đây phần lớn không thạo tiếng phổ thông, khiến việc tiếp cận thông tin y tế gặp nhiều khó khăn. Tỷ lệ trẻ em được tiêm đầy đủ luôn ở mức thấp dưới 50%. Đây là điều trăn trở nhiều năm của ông Vàng A Nếnh – Trưởng bản Phiêng Phụ.

Trước đây, ông nghĩ tiêm chủng là trách nhiệm của cán bộ y tế. Nhưng sau khi được tập huấn về kỹ năng truyền thông và phối hợp liên ngành trong tiêm chủng, ông nhận ra vai trò quan trọng của mình trong cộng đồng. Ban đầu, ông phối hợp cùng nhân viên y tế và đoàn thể tổ chức họp bản để truyền thông, nhưng những hộ gia đình còn e ngại nhất lại không tham gia.

Ông đã chuyển hướng sử dụng loa bản để phát thông điệp đơn giản bằng tiếng Mông (do dự án cung cấp), rồi tự mình đến từng nhà để lắng nghe và giải thích về lợi ích và độ an toàn của vắc xin. Có nhà ông phải đến ba lần mới thuyết phục được. Nhờ kiên trì, cả 8 hộ ban đầu do dự đã đồng ý tiêm đầy đủ cho con.

Hiện vẫn còn 15–16 hộ trong bản cần nhắc nhiều lần mới đưa con đi tiêm. Ông Nếnh dự định tiếp tục phối hợp với Hội Phụ nữ và Đoàn Thanh niên để lồng ghép tiêm chủng vào sinh hoạt cộng đồng, giúp duy trì và nâng cao nhận thức chung của bà con trong bản. Đồng thời, ông cũng sẵn sàng đến từng nhà vận động nếu cần – quyết tâm không để trẻ nào không được tiếp cận với tiêm chủng.

Thành công của dự án ‘Hỗ trợ kỹ thuật tăng cường công tác tiêm chủng tại các khu vực khó khăn tỉnh Sơn La’ không phải là những câu chuyện đơn lẻ, mà là kết quả của một mô hình phối hợp chặt chẽ. Trong đó, Trạm Y tế xã giữ vai trò điều phối, hỗ trợ kỹ thuật, ‘cầm tay chỉ việc’ để các lực lượng xã hội tự tin truyền thông đúng và hiệu quả.

Trưởng bản, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên là những ‘cánh tay nối dài’ không thể thiếu. Họ có uy tín và sự thấu hiểu địa phương, giúp thông điệp y tế trở nên gần gũi và thuyết phục hơn. Cách làm hiệu quả nhất là ‘đến đúng nơi, đúng lúc, gặp đúng người, nói đúng điều người dân cần’. Việc lồng ghép vào các hoạt động sẵn có, sử dụng tiếng dân tộc và liên hệ với tình hình dịch bệnh thực tế đã chứng tỏ sức mạnh vượt trội.

Những kinh nghiệm quý báu từ Sơn La chính là tài liệu tham khảo sống động cho các địa phương, đặc biệt là các đơn vị y tế và đoàn thể sau sáp nhập, để cùng nhau chung tay tạo nên sự thay đổi bền vững trong công tác tiêm chủng.

Ajinomoto Việt Nam là một trong những công ty hàng đầu trong lĩnh vực thực phẩm và sức khỏe tại Việt Nam, với hơn 100 năm kinh nghiệm từ Tập đoàn Ajinomoto. Công ty đã và đang đóng góp vào việc xây dựng nền tảng dinh dưỡng vững chắc cho thế hệ tương lai. Với mục tiêu cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho trẻ em Việt Nam, Ajinomoto Việt Nam đã triển khai nhiều sáng kiến thiết thực và hiệu quả.

Công ty hiểu rằng, dinh dưỡng chính là chìa khóa và là nền tảng cho sự phát triển bền vững của trẻ em Việt Nam. Vì vậy, Ajinomoto Việt Nam đã đưa ra nhiều giải pháp để cải thiện tình trạng dinh dưỡng cho trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn quan trọng từ khi còn trong bụng mẹ đến lúc trẻ hoàn thành bậc tiểu học.

Một trong những sáng kiến nổi bật của Ajinomoto Việt Nam là Chương trình Dinh dưỡng Bà mẹ và Trẻ em. Chương trình này được triển khai trên toàn quốc từ năm 2020, với mục tiêu cung cấp thông tin và hỗ trợ dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai, bà mẹ cho con bú và trẻ em từ 7 tháng đến 60 tháng tuổi. Chương trình đã xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng dành cho các đối tượng này, giúp họ có kiến thức và kỹ năng để chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng cho bản thân và con cái.

Ngoài ra, Ajinomoto Việt Nam cũng đã phối hợp cùng Bộ Giáo dục và Đào tạo và Viện Dinh dưỡng Quốc gia – Bộ Y tế triển khai Dự án Bữa ăn học đường. Dự án này nhằm cải thiện chất lượng bữa ăn học đường tại Việt Nam, mang đến phần mềm xây dựng thực đơn cân bằng dinh dưỡng được thiết kế theo nhu cầu dinh dưỡng của lứa tuổi tiểu học. Dự án đã được triển khai tại hơn 4.300 trường tiểu học bán trú, mang đến bữa ăn cân bằng và giáo dục dinh dưỡng cho hơn 2,2 triệu học sinh.

Các sáng kiến của Ajinomoto Việt Nam không chỉ góp phần cải thiện chất lượng bữa ăn, tạo nền tảng cho sự phát triển toàn diện của trẻ, mà còn giúp nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của dinh dưỡng trong đời sống. Đây cũng là minh chứng cho cam kết của Ajinomoto Việt Nam trong hành trình hiện thực hóa mục đích tồn tại của công ty là góp phần mang đến sức khỏe và hạnh phúc cho người dân và xã hội Việt Nam.

Thông qua các hoạt động và sáng kiến của mình, Ajinomoto Việt Nam đã thể hiện sự cam kết trong việc đồng hành cùng sự phát triển của trẻ em Việt Nam. Công ty hy vọng rằng, thông qua các nỗ lực của mình, sẽ giúp xây dựng nền tảng dinh dưỡng vững chắc cho thế hệ tương lai, và góp phần mang đến sức khỏe và hạnh phúc cho người dân và xã hội Việt Nam.

Ajinomoto Việt Nam cũng hy vọng rằng, thông qua các sáng kiến của mình, sẽ giúp nâng cao nhận thức cộng đồng về vai trò của dinh dưỡng trong đời sống, và khuyến khích mọi người chú trọng hơn đến việc chăm sóc sức khỏe và dinh dưỡng cho bản thân và gia đình.

Với hơn 100 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực thực phẩm và sức khỏe, Ajinomoto Việt Nam tự tin rằng, mình có thể đóng góp vào việc xây dựng nền tảng dinh dưỡng vững chắc cho thế hệ tương lai, và giúp mang đến sức khỏe và hạnh phúc cho người dân và xã hội Việt Nam.