Ngành bao bì đang đứng trước những thách thức lớn trong quá trình chuyển đổi xanh, không chỉ từ phía luật pháp trong nước mà còn từ yêu cầu tiêu dùng bền vững và các tiêu chuẩn quốc tế. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp phải thực hiện sự thay đổi mạnh mẽ để đáp ứng nhu cầu tái chế và giảm thiểu rác thải. Trong bối cảnh đó, Liên minh Tái chế Bao bì Pro Việt Nam đã được thành lập với mục tiêu xây dựng một hệ sinh thái tái chế đồng bộ và thúc đẩy trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) theo hướng thực chất.

Sau 6 năm hoạt động, Pro Việt Nam đã đạt được những kết quả đáng kể, điển hình là việc thu gom và tái chế hơn 64.000 tấn bao bì vào năm 2024. Tuy nhiên, ngành tái chế vẫn còn phải đối mặt với nhiều thách thức. Việc phân loại rác tại nguồn chưa được thực hiện hiệu quả và thiếu chế tài mạnh để khuyến khích phân loại rác là một trong những vấn đề nổi bật. Ngoài ra, sản phẩm tái chế của Việt Nam còn gặp khó khăn khi xuất khẩu sang một số thị trường như EU do quy trình chứng nhận phức tạp và yêu cầu kỹ thuật khắt khe.

Để giải quyết những thách thức này, Pro Việt Nam đã đặt ra các mục tiêu và giải pháp cụ thể. Tổ chức này sẽ tập trung mở rộng mạng lưới hợp tác để nâng cao hiệu quả thu gom, tái chế, ứng dụng công nghệ trong phân loại rác và quản lý dữ liệu tái chế. Đồng thời, các doanh nghiệp thành viên sẽ thiết kế bao bì thân thiện với môi trường, dễ thu gom, dễ tái chế. Mục tiêu dài hạn của Pro Việt Nam là đến năm 2030, toàn bộ bao bì do các thành viên đưa ra thị trường sẽ được thu gom, tái chế, góp phần thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn.

Một số doanh nghiệp tái chế đã bắt đầu áp dụng công nghệ mới để tái chế các loại rác thải. Công ty CP Nhựa tái chế Duy Tân, ví dụ, đã áp dụng công nghệ tái chế chai nhựa thành sản phẩm mới. Công ty này đã xây dựng hệ thống thu gom và tái chế rác thải nhựa, giúp giảm thiểu rác thải nhựa ra môi trường. Tuy nhiên, để kinh tế tuần hoàn phát triển một cách hiệu quả, cần sự phối hợp chặt chẽ của chính sách, nhà sản xuất, hiệp hội, khối thu gom phi chính thức, cùng truyền thông và giáo dục cộng đồng.

Trong thời gian tới, việc áp dụng các giải pháp tái chế, thiết kế bao bì thân thiện với môi trường và mở rộng mạng lưới hợp tác sẽ là chìa khóa giúp các doanh nghiệp bao bì và tái chế đạt được mục tiêu bền vững. Sự tham gia tích cực của các bên liên quan và sự hỗ trợ từ chính sách sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam.

Triển lãm “Tái chất hoàn sinh – Materia Renata” của nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân đang là điểm đến thu hút đông đảo công chúng tại Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA, Hà Nội). Với hơn 50 tác phẩm điêu khắc và sắp đặt độc đáo được làm hoàn toàn từ phế liệu, triển lãm này không chỉ mang đến một góc nhìn mới về nghệ thuật tái sinh mà còn lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường một cách sâu sắc.

Nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân, với phong cách đặc trưng là Phi Lập Thể (Anti-Cubism), đã dành nhiều năm qua để biến rác thải thành những tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Anh cho biết rằng mỗi mảnh rác đều mang một câu chuyện riêng và muốn mang đến cho công chúng một góc nhìn khác về những thứ thường bị bỏ đi. Qua các tác phẩm của mình, nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân muốn nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tái sử dụng và tái chế rác thải để bảo vệ môi trường.

Triển lãm “Tái chất hoàn sinh – Materia Renata” không chỉ là một cuộc trình diễn nghệ thuật đơn thuần mà còn chạm đến những trăn trở sâu sắc của người xem về lối sống và trách nhiệm với môi trường. Tại đây, nhiều khán giả nhận ra những vật liệu này vừa gần gũi lại vừa xa lạ, và điều đó đã khơi dậy ý thức về việc sử dụng và bảo vệ tài nguyên một cách có trách nhiệm.

Nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân đã nhấn mạnh thông điệp sống xanh qua triển lãm này: “Hãy cùng nhau tái sử dụng lại rác thải và phế liệu. Chúng ta tái chế càng nhiều càng tốt để tăng vòng đời cho vật liệu, và quan trọng hơn là cùng nhau bảo vệ Trái Đất này”. Thông điệp này đã được lan tỏa một cách rộng rãi và sâu sắc thông qua các tác phẩm nghệ thuật và các hoạt động đi kèm.

Bên cạnh việc chiêm ngưỡng các tác phẩm nghệ thuật độc đáo, triển lãm còn tổ chức các tọa đàm và workshop trải nghiệm để giúp công chúng hiểu rõ hơn về thông điệp bảo vệ môi trường và nuôi dưỡng ý thức về một tương lai bền vững. Qua đó, nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân và ban tổ chức hy vọng có thể tạo ra một cộng đồng ý thức cao về bảo vệ môi trường và hành động có trách nhiệm với tài nguyên.

Đặc biệt, với việc biến phế liệu thành các tác phẩm nghệ thuật đa dạng, nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân đã kể nên câu chuyện về hy vọng và khả năng biến đổi của rác thải. Triển lãm đã biến không gian nghệ thuật thành một diễn đàn sống động cho cuộc đối thoại về tương lai chung của nhân loại và hành tinh.

Triển lãm “Tái chất hoàn sinh – Materia Renata” sẽ tiếp tục mở cửa đến ngày […] tại Trung tâm Nghệ thuật Đương đại Vincom (VCCA, Hà Nội). Hãy đến và trải nghiệm không gian nghệ thuật độc đáo này, cũng như cùng nhau suy ngẫm về thông điệp bảo vệ môi trường mà nghệ sĩ Nguyễn Quốc Dân muốn truyền tải.

Link tham khảo: https://vcca.com.vn/

Việt Nam đang đứng trước một cơ hội vàng để phát triển kinh tế tuần hoàn, một mô hình kinh tế giúp giảm thiểu sự lãng phí tài nguyên, bảo vệ môi trường và thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp. Đây là xu hướng tất yếu nhằm ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Các chuyên gia đánh giá rằng Việt Nam có tiềm năng kinh tế tuần hoàn rất lớn trong nhiều lĩnh vực, bao gồm nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng, năng lượng và giao thông. Đặc biệt, trong lĩnh vực quản lý rác thải và năng lượng tái tạo, nhiều doanh nghiệp đã triển khai các dự án xử lý rác thải và chuyển giao công nghệ để tận dụng tối đa nguồn tài nguyên.

TS. Nguyễn Đình Trọng, Chủ tịch Tập đoàn Công nghệ T-TECH Việt Nam, cho biết việc ứng dụng kinh tế tuần hoàn trong các nhà máy xử lý rác là bước cuối cùng của chu trình tái chế và tái sử dụng chất thải. Công ty của ông đã triển khai khoảng 200 dự án lò đốt rác tại 34 địa phương và đã biến phần rác đốt thành nhiên liệu phát điện. Điều này không chỉ giúp giảm thiểu lượng rác thải ra môi trường mà còn tạo ra nguồn năng lượng tái tạo sạch.

Bà Lê Hằng, Phó Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu Thủy sản Việt Nam, nhấn mạnh rằng để phát triển kinh tế tuần hoàn, cần có sự đồng bộ hóa dữ liệu từ các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân. Việc xây dựng một nền tảng quốc gia để xác thực nguồn gốc sản phẩm và áp dụng công nghệ như blockchain sẽ giúp đảm bảo minh bạch và chống gian lận hiệu quả hơn.

PGS.TS Nguyễn Đình Thọ, Phó viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, cho rằng kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu để ứng phó với khủng hoảng tài nguyên, biến đổi khí hậu và thúc đẩy tăng trưởng bền vững. Tuy nhiên, để phát triển kinh tế tuần hoàn, Việt Nam vẫn còn những điểm nghẽn cần tháo gỡ nhanh chóng, điển hình là các chính sách còn thiếu linh hoạt.

Để tháo gỡ những điểm nghẽn này, PGS.TS Nguyễn Đình Thọ đề xuất cần có một chiến lược rõ ràng hơn, cùng với các cơ chế ưu đãi thuế và tín dụng xanh hiệu quả, tạo điều kiện đầu tư hạ tầng để xử lý chất thải và chuyển giao công nghệ tuần hoàn. Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các Nghị định sau đó đã tạo hành lang pháp lý cho mô hình phát triển kinh tế tuần hoàn, nhưng vẫn cần có những thay đổi đột phá trong tư duy và chính sách để hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế tuần hoàn hiệu quả.

Tóm lại, Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển kinh tế tuần hoàn, nhưng cần có sự thay đổi trong tư duy và chính sách để tận dụng tối đa cơ hội này. Với sự chung tay của các bộ, ngành, doanh nghiệp và người dân, Việt Nam có thể phát triển kinh tế tuần hoàn hiệu quả, giảm thiểu sự lãng phí tài nguyên, bảo vệ môi trường và thúc đẩy sự đổi mới sáng tạo.

Chuyển đổi tuần hoàn chính là chìa khóa giúp các doanh nghiệp phát triển bền vững, nâng cao giá trị gia tăng và đảm bảo khả năng tồn tại trong tương lai. Đặc biệt, đối với ngành dệt may, việc chuyển đổi theo mô hình kinh tế tuần hoàn không còn là lựa chọn mà là yêu cầu bắt buộc để các doanh nghiệp có thể chiếm ưu thế cạnh tranh.

Kinh tế tuần hoàn là một mô hình kinh tế hướng tới sử dụng hiệu quả và tiết kiệm tài nguyên, tái chế chất thải và góp phần bảo vệ môi trường, đồng thời đem lại hiệu quả kinh tế. Mô hình này bao gồm ba nội dung cốt lõi: Giảm thiểu tối đa phát thải ra môi trường thông qua sử dụng tối ưu nhất tài nguyên và năng lượng; tái sử dụng, sửa chữa, bảo dưỡng để kéo dài thời gian sử dụng sản phẩm; tái chế, tận dụng phế liệu, phế thải trở thành đầu vào cho sản xuất.

Ngành công nghiệp dệt may đang nỗ lực không ngừng để phát triển theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Trong giai đoạn 2025-2030, ngành dệt may Việt Nam đặt mục tiêu phát triển theo chiều sâu, đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ, nâng cao năng suất và giảm phụ thuộc vào lao động phổ thông.

Để chuyển sang kinh tế tuần hoàn, các doanh nghiệp dệt may cần giảm sử dụng sợi nguyên sinh hóa thạch, tăng tỷ lệ polyester tái chế; phát triển sợi cellulose tái tạo thay polyester; thiết kế sản phẩm bằng sợi đơn chất (cotton 100%, polyester 100%) để tái chế dễ dàng; sử dụng nguyên liệu sinh học thay thế một phần polyester.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, trong khi polyester thông thường phải mất đến 500-1.000 năm mới phân hủy hoàn toàn, thì nguyên liệu polyester tái chế khi được vùi trong đất có khả năng phân hủy đến 68,8% sau 180 ngày. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng cần chuyển đổi sang thuốc nhuộm gốc nước, ít độc hại và dễ phân hủy, cũng như ứng dụng công nghệ nhuộm mới như nhuộm CO₂ siêu tới hạn, nhuộm foam, nhuộm plasma.

Mục tiêu tái chế hợp lý cũng đặt ra yêu cầu điều chỉnh quy trình thiết kế và tái chế quần áo. Hiện nay, việc thiết kế và sản xuất quần áo thường không tính đến điều gì sẽ xảy ra khi quần áo không thể sử dụng được nữa.

Các chuyên gia cho rằng, việc hướng tới nhiều loại vật liệu và phát triển các quy trình tái chế hiệu quả cho những vật liệu này là một bước quan trọng trong việc mở rộng quy mô tái chế, cũng như việc phát triển các vật liệu mới.

Tại Việt Nam, một số doanh nghiệp như TCM – Dệt may Thành Công đã và đang đẩy mạnh đa dạng hóa sản phẩm, đặc biệt là những sản phẩm thân thiện với môi trường, những sản phẩm tái chế và những sản phẩm có giá trị cao, có quy trình sản xuất khép kín từ sợi – dệt – nhuộm – may, phát triển bền vững (ESG), tăng cường sử dụng 3 loại vật liệu polyester, viscose, cotton tái chế.

Tái chế hợp lý trong ngành dệt may còn gắn liền với yêu cầu đổi mới công nghệ, ứng dụng công nghệ cao, công nghệ xanh để cải thiện tính kinh tế và chất lượng tái chế. Tiến sỹ Nguyễn Thị Thanh Phượng, Viện trưởng Viện Công nghiệp môi trường, cho rằng, cần có một chương trình đổi mới chung để tập trung nỗ lực và đầu tư vào công nghệ tái chế các vật liệu thông thường; cải tiến công nghệ phân loại cũng sẽ hỗ trợ nâng cao chất lượng tái chế bằng cách cung cấp nguyên liệu được xác định rõ ràng.

Với vai trò hạt nhân ngành dệt may, Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) đặt mục tiêu đến 2030 đạt mức tăng trưởng hai con số, phát triển bền vững theo kinh tế tuần hoàn, xây dựng thương hiệu xuất khẩu riêng. Hiện tỷ lệ sản phẩm xanh của Vinatex đã đạt 25%; toàn hệ thống đã đưa vào sản xuất sản phẩm sợi từ nguyên liệu tái chế tăng cao hàng năm, đến năm 2024 đạt 17.864 tấn.

Ngành dệt may Việt Nam hiện đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc gia; xuất khẩu dệt may trị giá 44 tỷ USD năm 2024, giữ vị trí thứ hai thế giới. Mục tiêu năm 2025 đạt 47-48 tỷ USD. Hướng đi tới kinh tế tuần hoàn của dệt may Việt Nam nhằm phát triển bền vững, bảo vệ môi trường, sức khỏe con người, góp phần thực hiện mục tiêu chung của quốc gia và toàn cầu về Net Zero, đồng thời còn tận dụng cơ hội để nâng cao năng lực cạnh tranh, giữ vững vị thế xuất khẩu hàng đầu thông qua việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về sản phẩm xanh của nhà nhập khẩu.