Quân đội Ukraine cho biết chiến sự vẫn đang tiếp diễn, một ngày sau khi tên lửa và máy bay không người lái (UAV) của Nga tiếp tục đánh vào nhiều địa điểm ở Ukraine trong một vụ tấn công được cho là để phản ứng trước các cam kết cung cấp xe tăng cho Ukraine của các quốc gia phương Tây.

Sau nhiều tuần chịu áp lực từ các đồng minh, Đức và Mỹ đã hứa cung cấp cho Ukraine hàng chục xe tăng hiện đại để giúp đẩy lùi lực lượng Nga, mở đường cho Canada, Ba Lan, Phần Lan, Na Uy và các nước khác thực hiện cam kết của riêng họ.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cảm ơn sự hỗ trợ của các đồng minh nhưng lại kêu gọi các biện pháp trừng phạt cứng rắn hơn đối với Moscow. Ông tuyên bố Ukraine cần nhiều vũ khí hơn để đẩy lùi Nga trong tháng thứ 12 của cuộc chiến.

Việc các cường quốc phương Tây cam kết cung cấp xe tăng chắc chắn sẽ là liều thuốc nâng cao nhuệ khí cho Ukraine, dù trên thực tế sẽ phải mất vài tháng để số vũ khí mạnh này đến được chiến trường.

Chẳng hạn như Lầu Năm Góc đã cho biết Ukraine sẽ phải mất nhiều tháng chờ đợi trước khi nhận được 31 xe tăng Abrams đã cam kết, vì chính quân đội Mỹ cũng không có đủ số phương tiện này trong kho dự trữ. Các quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết vì không có sẵn số xe này nên sẽ phải tổ chức đấu thầu mua xe mới, là một quá trình mất nhiều thời gian.

Liên quan đến khả năng phản công của Ukraine trong thời gian tới, ông Vladimir Rogov, lãnh đạo phong trào “Chúng ta cùng với nước Nga”, thành viên hội đồng lãnh đạo tỉnh Zaporizhzhia ở miền nam Ukraine, hôm 26.1 cho rằng quân đội Ukraine có thể nối lại các đợt phản công vào cuối tháng 3 hoặc đầu tháng 4.

Theo ông Rogov, đây là thời điểm Kyiv sẽ hoàn tất quá trình động viên thêm khoảng 150.000 lính dự bị và được tiếp nhận xe tăng của phương Tây. Ngoài ra, ông Rogov cho biết đây cũng là thời điểm thời tiết bớt khắc nghiệt, cây cối bắt đầu có tán để có thể tập trung quân và vũ khí, khí tài.

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 26.1 cho rằng việc cung cấp xe tăng cho Ukraine sẽ dẫn đến việc sử dụng vũ khí hạt nhân. Ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social: “Đầu tiên là xe tăng, sau đó là vũ khí hạt nhân. Hãy kết thúc cuộc chiến điên cuồng này ngay bây giờ. Quá dễ để làm việc này”. Tuy nhiên, cựu tổng thống Mỹ không đưa ra gợi ý nào về cách chấm dứt xung đột.

Kính mời quý vị đón xem bản tin tổng hợp tình hình giao tranh Nga-Ukraine ngày 27.1.2023 của Báo Thanh Niên.

Trả lời phỏng vấn Sky News hôm 27.1, nhà lãnh đạo Ukraine nói ông không biết chính xác khi nào Mỹ hay châu Âu có thể chuyển xe tăng cho Ukraine. Các bình luận này được đưa ra sau khi Mỹ hứa sẽ cung cấp 31 xe tăng M1 Abrams cho Kyiv, nhưng cảnh báo việc chuyển giao có thể mất vài tháng hoặc lâu hơn.

Nhà Trắng giải thích nguyên nhân là vì Mỹ sẽ lấy xe tăng từ nhà cung cấp, chứ không lấy trực tiếp từ kho vũ khí của quân đội.

Tuy nhiên, ông Zelensky cho rằng sẽ “quá trễ” nếu xe tăng Mỹ đến Ukraine vào tháng 8. Bên cạnh đó, ông nhấn mạnh chỉ vài chục xe tăng “sẽ không tạo nhiều khác biệt trên chiến trường”.

Theo nhà lãnh đạo, hiện tại Ukraine cần từ “300 đến 500 xe tăng” để có thể tiến hành phản công Nga. Ông Zelensky nhấn mạnh đòi hỏi xe tăng không phải “chuyện chính trị, mà là về các kết quả cụ thể trên chiến trường”.

Ông cũng cảm ơn các quốc gia đã cung cấp vũ khí cho Ukraine và khẳng định đã có tổng cộng 12 nước đã cam kết tăng cường lực lượng xe tăng của Kyiv.

Hồi đầu tuần này, Đức chính thức đồng ý chuyển 14 xe tăng Leopard 2A6 cho Ukraine từ kho vũ khí của nước này và cho phép các nước khác cung cấp xe tăng của Đức cho quân đội Ukraine. Berlin dự kiến số xe tăng Leopard sẽ đến Ukraine chậm nhất là vào cuối tháng 3.

Các quốc gia khác đã hứa chuyển xe tăng hạng nặng cho Kyiv là Anh, Ba Lan, Canada, Tây Ban Nha, Na Uy và Hà Lan.

Hôm 25.1, Tổng thống Mỹ Joe Biden nói việc chuyển giao xe tăng sẽ mất nhiều thời gian, nhưng việc huấn luyện kíp lái Ukraine có thể bắt đầu càng sớm càng tốt.

Phát ngôn viên An ninh quốc gia Nhà Trắng John Kirby nói quá trình chuyển giao xe tăng Abrams có thể mất “nhiều tháng”, nhưng xe tăng Leopard 2 có thể được cung cấp “tương đối nhanh”.

Trong khi đó, Nga vẫn cảnh báo việc phương Tây tiếp tục cung cấp vũ khí cho Ukraine chỉ kéo dài thêm xung đột. Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov cũng nhấn mạnh xe tăng của Mỹ và Đức sẽ không thay đổi kết quả xung đột và chúng sẽ bị “thiêu rụi” như các loại vũ khí khác phương Tây cung cấp cho Ukraine.

Theo một nguồn tin từ không quân Anh nói với The Telegraph, giới chức nước này xem động thái này là “leo thang quá mức”.

Ngoài ra, việc huấn luyện sử dụng máy bay Typhoon “có thể mất nhiều năm” khi phi công Ukraine cho đến nay vẫn chỉ dùng các loại máy bay từ thời Liên Xô cũ.

Nguồn tin của The Telegraph khẳng định London “không loại trừ” khả năng cung cấp cho Ukraine các tên lửa chính xác tầm xa hơn nhưng hiện nước này vẫn “chưa cân nhắc” bước đi này.

Trong khi đó, Hà Lan, quốc gia sở hữu khoảng 40 chiến đấu cơ F-16, gần đây cho biết sẽ cân nhắc các yêu cầu chính thức nhằm gửi loại máy bay này cho Ukraine và sẽ không có “cấm kỵ” nào liên quan đến hỗ trợ quân sự cho Kyiv.

Nhà sản xuất máy bay F-16 Lockheed Martin mới đây cũng trấn an các nước muốn cung cấp F-16 cho Ukraine rằng công ty sẵn sàng đáp ứng nhu cầu mới nên sẽ không có vấn đề thiếu hụt.

Trả lời phỏng vấn Financial Times hôm 25.1, ông Frank St. John, giám đốc điều hành của nhà sản xuất vũ khí hàng đầu nước Mỹ, cho biết hiện có “nhiều cuộc đối thoại về việc chuyển nhượng F-16 từ bên thứ ba”. Điều này đồng nghĩa với việc có nhiều nước muốn mua F-16 để tái xuất khẩu cho Ukraine.

Ông St. John nói Lockheed không trực tiếp tham gia đối thoại về khả năng cung cấp máy bay quân sự cho Kyiv. Nhưng ông nhấn mạnh công ty có kế hoạch tăng cường sản xuất máy bay F-16 nhằm đạt đến mức “có thể đáp ứng đáng kể yêu cầu của bất cứ quốc gia nào chọn thực hiện chuyển nhượng bên thứ ba để hỗ trợ trong cuộc xung đột hiện tại”.

Sau khi Mỹ và Đức thông báo sẽ cung cấp xe tăng hạng nặng cho Ukraine, Kyiv đã nêu rõ mục tiêu tiếp theo trong yêu cầu viện trợ là tên lửa tầm xa và máy bay chiến đấu.

Tuy nhiên, Washington đến nay không mặn mà cung cấp chiến đấu cơ cho Ukraine vì lo ngại loại vũ khí này có thể được sử dụng để tấn công lãnh thổ Nga.Trong ngày 25.1, trang Axios cũng đưa tin Israel đã từ chối yêu cầu cung cấp các khẩu đội Hawk và tên lửa đất đối không cho Ukraine của chính phủ Mỹ. Theo 1 quan chức Mỹ và 3 quan chức Israel, Washington đã liên hệ Israel về vấn đề này 2 tuần trước.

Phản hồi từ Israel không mấy tích cực khi một quan chức cấp cao trong bộ quốc phòng Israel nói với Mỹ rằng chính sách không cung cấp vũ khí cho Ukraine của nước này là không thay đổi và các hệ thống Hawk đã “lỗi thời”.

Nga đã cảnh báo phương Tây rằng việc tiếp tục cung cấp vũ khí cho Ukraine chỉ kéo dài thêm xung đột và gây ra nguy cơ đối đầu trực tiếp giữa Moscow và NATO. Nga cũng khẳng định sẽ xem các hệ thống vũ khí nước ngoài ở Ukraine là mục tiêu chính đáng.

Theo kênh RT của Nga, giới chuyên gia và nhà báo nước này đã có cuộc tranh luận sôi nổi về sự khác biệt giữa các loại xe tăng chiến đấu chủ lực phương Tây nói trên và T-90 của Nga. Họ so sánh về lớp giáp bảo vệ, súng, độ chính xác, hệ thống bảo vệ chủ động và thụ động, khả năng cơ động, hệ thống điều khiển hỏa lực, đạn dược và nhiều thuộc tính khác.

Tuy nhiên, theo nhà quan sát quân sự Nga Mikhail Khodaryonok, rốt cuộc thì những cuộc thảo luận này không có chút giá trị thực tế nào. Chiến trường chính là phép thử duy nhất cho những ưu nhược điểm của các loại vũ khí hay thiết bị quân sự.

Theo ông Khodaryonok, câu hỏi đầu tiên cần đặt ra là là có bao nhiêu xe tăng NATO sẽ đến Ukraine?

Kyiv cần bao nhiêu xe tăng?

Theo hướng dẫn của quân đội Liên Xô cũ, một sư đoàn thiết giáp phải có 296 xe tăng, 230 xe chiến đấu bộ binh, 54 hệ thống pháo tự hành, hơn 2.000 xe thông thường và gần 12.000 binh sĩ và sĩ quan.

Vậy Kyiv cần bao nhiêu sư đoàn như vậy? Câu trả lời là ít nhất 1 sư đoàn tại mỗi mặt trận chính ở Luhansk, Donetsk và Zaporizhzhia. Bên cạnh đó, Ukraine có thể cần thêm một sư đoàn ở khu vực biên giới với Belarus, và một sư đoàn dự bị. Ngoài ra sẽ cần thêm một lượng xe tăng để bù đắp tổn thất trong giao tranh.

Dựa trên suy luận như vậy, ông Khodaryonok cho rằng Ukraine cần tối thiểu 1.800 xe tăng cho cuộc xung đột với Nga.

Kyiv sẽ nhận bao nhiêu xe tăng?

Cho đến nay, các nước NATO chỉ mới cam kết vài chục chiếc xe tăng cho Ukraine. Đây là con số nhỏ so với mức tối thiểu giả định nói trên. Anh và Ba Lan đã cam kết mỗi nước cung cấp 1 đại đội thiết giáp, thông thường có tối đa 14 xe tăng. Đức sẽ cung cấp một số lượng tương tự, trong khi Mỹ đang chuẩn bị cung cấp 31 chiếc Abrams.

Tại một cuộc họp gần đây của Nhóm Liên lạc Quốc phòng do Mỹ dẫn đầu tại căn cứ không quân Ramstein ở Đức, các quan chức từ 12 quốc gia đã thảo luận về việc gửi tổng cộng khoảng 100 xe tăng Leopard cho Kyiv, nếu được Berlin bật đèn xanh.

Nhà sản xuất Rheinmetall có thể cung cấp thêm tổng cộng 139 xe tăng Leopard cho Ukraine. Tuy nhiên công ty này thừa nhận rằng chỉ 29 chiếc trong số đó có thể được xuất xưởng trước mùa hè năm 2023.

Xe tăng NATO sẽ có tác động gì ở Ukraine?

Các xe tăng NATO có sớm được đưa ra trận không? Hãy lấy ví dụ về xe tăng M1 Abrams, được coi là một trong những biểu tượng sức mạnh quân sự của Mỹ. Với số lượng xe tăng ít, nếu kíp lái không được đào tạo tốt và không có hỗ trợ hậu cần và bảo dưỡng đầy đủ thì hiệu quả chiến đấu sẽ không cao.

Vì vậy, theo ông Khodaryonok, Lầu Năm Góc sẽ phải đảm bảo rằng trước khi xe tăng M1 Abrams xung trận ở Ukraine thì các đội cứu kéo, đơn vị sửa chữa xe tăng và nguồn cung cấp phụ tùng thay thế phải sẵn sàng, còn kíp lái phải được đào tạo kỹ lưỡng để xử lý xe tăng Mỹ.

Hơn nữa, việc triển khai xe tăng chiến đấu chủ lực đầu tiên của Mỹ tại Ukraine phải đi kèm với một số thành công đáng kể của quân đội Ukraine, ít nhất là ở cấp độ chiến thuật. Mà để đạt được điều này sẽ cần không dưới 200–300 (thậm chí có thể là 400–500) xe tăng. Như vậy, việc cung cấp M1 Abrams cho Ukraine nhưng số lượng chỉ 10-15 xe tăng có thể sẽ không đạt ý nghĩa quân sự hay chính trị nào.

Nga vẫn phải lo lắng

Ông Khodaryonok cho rằng nhiều khả năng số xe tăng đầu tiên của NATO đến Ukraine sẽ được sử dụng để huấn luyện kíp lái, còn Ba Lan sẽ đảm nhận bảo dưỡng và sửa chữa cho các xe tăng của Đức hoặc Mỹ trong thời gian đầu. Ông Khodaryonok cũng cho rằng binh sĩ Ukraine có thể sẽ không mất quá nhiều thời gian để trải qua khóa huấn luyện đầy đủ. Thậm chí họ có thể chỉ mất vài tuần.

Theo chuyên gia người Nga này, tác động đáng lo nhất trong việc phương Tây cung cấp xe tăng là qua đó một điều cấm kỵ đã bị phá vỡ. Trước đây, phương Tây giữ quan điểm không cung cấp vũ khí hạng nặng cho Ukraine vì muốn tránh khiêu khích Nga.

Tuy nhiên đến thời điểm này thì có nhiều lý do để cho rằng Kyiv sớm muộn sẽ nhận được không chỉ 1.800 xe tăng chủ lực mà còn nhiều hơn thế.

Và khi Ukraine có được số lượng xe tăng đó, ông Khodaryonok cho rằng Kyiv có thể tung đòn tấn công ở tỉnh Zaporizhzhia, và vượt qua quãng đường 82 km từ tiền tuyến hiện nay đến thủ phủ Melitopol chỉ trong chưa tới 3 ngày. Như vậy, toàn bộ chiều sâu tuyến phòng thủ của Nga sẽ bị cắt đứt.

“Xe tăng phương Tây có hệ thống ngắm và ổn định tốt hơn nên sẽ bắn tốt hơn khi đang di chuyển. Xe tăng phương Tây cũng xác định vị trí mục tiêu nhanh hơn để có thể nổ súng trước, và đó là điểm sống còn trong các trận đấu tăng. Vì vậy những xe tăng này sẽ tạo ra khác biệt”, ông Ed Arnold, nhà nghiên cứu an ninh châu Âu tại Viện RUSI, đưa ra nhận định.

Trong ngày 25.1, Mỹ và Đức cùng đồng ý sẽ cung cấp xe tăng cho Ukraine. Kyiv đã ca ngợi đây có thể là bước ngoặt tiềm năng để đẩy lùi các lực lượng Nga.

Quyết định của Đức cũng mở đường cho nhiều quốc gia khác như Ba Lan, Tây Ban Nha, Phần Lan, Hà Lan và Na Uy cung cấp một số xe tăng Leopard cho Ukraine.

Ông Arnold nhận định việc cung cấp xe tăng M1 Abrams của Mỹ, xe tăng Challenger 2 của Anh và xe tăng Leopard 2 của Đức có thể đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực của Ukraine nhằm giành lại các lãnh thổ mà Nga đang kiểm soát.Tuy nhiên, ông cho rằng Ukraine cần kiên nhẫn để đạt được hiệu quả lớn nhất với loại vũ khí mạnh mẽ này:

“Chắc chắn ở đây có yếu tố chất lượng hơn là số lượng. Ukraine sẽ cần phải quyết định xem nước này sẽ dùng các xe tăng này ra sao. Họ có đưa thẳng số xe tăng này ra trận ngay sau khi nhận được, hay sẽ dành thêm thời gian tích hợp chúng vào những đợt huấn luyện và diễn tập đội hình tấn công quy mô lớn hơn. Sau đó, số xe tăng này có thể ra trận vào mùa hè. Tôi cho là chắc chắn chúng ta sẽ chứng kiến số xe tăng chủ lực này được sử dụng với hiệu quả cao ở châu Âu trong năm nay”.

Thỏa thuận cung cấp xe tăng của Đức và Mỹ đã vượt qua một trong những điều cấm kỵ cuối cùng trong viện trợ vũ khí cho Ukraine, đó là cung cấp vũ khí mạnh về tấn công chứ không phải phòng thủ.

Tuy nhiên, ông Arnold cho rằng khó có khả năng Nga sẽ leo thang xung đột hơn nữa sau động thái này. Ông cho rằng lằn ranh đỏ của Nga sẽ liên quan đến số phận của bán đảo Crimea, nơi Moscow đã sáp nhập từ năm 2014.

Nga khẳng định việc viện trợ xe tăng cho Ukraine là bằng chứng thể hiện sự can dự trực tiếp và ngày càng tăng của Mỹ và châu Âu vào xung đột.

Trong khi đó, sau khi được đảm bảo về xe tăng, Kyiv mong muốn được cung cấp các chiến đấu cơ thế hệ 4 của phương Tây như máy bay F-16 của Mỹ. Tuy vậy, ông Arnold cho rằng các chính phủ phương Tây chưa thể đáp ứng điều này.