Một trường hợp hi hữu vừa xảy ra tại Hà Nội, khi một người dân bị đe dọa và ép buộc nộp 20 triệu đồng tiền ‘quỹ xóm’ khi tiến hành dọn dẹp khu đất của gia đình. Sự việc này đã đặt ra nhiều câu hỏi về tính hợp pháp của các khoản thu trong cộng đồng dân cư.
Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính pháp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) đã có những chia sẻ về vấn đề này. Theo ông, mọi khoản huy động trong cộng đồng dân cư đều phải dựa trên nguyên tắc tự nguyện, công khai và minh bạch. Việc một cá nhân hay nhóm người tự ý đặt ra một mức thu mang tính áp đặt, bắt buộc người khác phải tuân theo là hoàn toàn trái pháp luật.
TS.LS Đặng Văn Cường chỉ ra rằng, đối với các khoản đóng góp tại cộng đồng, Luật Thực hiện dân chủ ở cơ sở đã quy định rất rõ. Các khoản đóng góp, huy động trong cộng đồng dân cư phải tự nguyện, minh bạch, và được sự đồng ý của ít nhất 2/3 số hộ gia đình, với sự giám sát của cơ quan nhà nước và cộng đồng.
Luật sư Cường cũng nhấn mạnh rằng, đóng góp phải tự nguyện, không được áp đặt. Trên thực tế, do vấn đề nhận thức và có sự khác biệt giữa quy định pháp luật và phong tục địa phương dẫn đến xung đột lợi ích.
Về trường hợp của anh Đ.X.T, người bị đe dọa và ép nộp 20 triệu đồng, luật sư Cường khẳng định đây là hành vi vi phạm nghiêm trọng các quy định về tài chính, kế toán. Việc này không chỉ tiềm ẩn nguy cơ thất thoát, thiếu minh bạch mà còn có thể bị xử lý vi phạm hành chính hoặc thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu có dấu hiệu chiếm đoạt hoặc sử dụng sai mục đích.
Trước lập luận của một số người cho rằng ‘đường do dân góp tiền làm thì có quyền thu tiền’, luật sư Đặng Văn Cường khẳng định lập luận này hoàn toàn không có cơ sở pháp lý. Luật sư Cường giải thích, quyền sở hữu tài sản chỉ được xác lập khi có căn cứ hợp pháp. Việc người dân tự nguyện góp tiền làm đường là hành vi vì lợi ích chung, không làm phát sinh quyền sở hữu cá nhân hay nhóm người đối với công trình đó.
Ngoài ra, đường xóm được làm trên đất công, hoặc dùng chung cho cộng đồng, thuộc loại tài sản công thuộc sở hữu toàn dân, do Nhà nước thống nhất quản lý. Việc thu phí sử dụng đường bộ chỉ được thực hiện khi có quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, đi kèm với chứng từ tài chính hợp lệ.
Có thể thấy, các khoản thu trong cộng đồng dân cư cần phải được thực hiện một cách minh bạch, công khai và dựa trên sự tự nguyện của người dân. Việc áp đặt hoặc ép buộc người dân nộp tiền là hành vi vi phạm pháp luật và có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
Như vậy, để tránh những tranh chấp và vi phạm pháp luật, các cộng đồng dân cư cần phải tuân thủ các quy định pháp luật và đảm bảo tính minh bạch, công khai trong các khoản thu và sử dụng quỹ.
Việc thực hiện dân chủ ở cơ sở, đảm bảo quyền làm chủ của người dân và tránh những hành vi lạm dụng quyền lực là rất quan trọng. Các cơ quan nhà nước cũng cần tăng cường giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.
Cũng như ttps://www.baomoi.com.vn/phap-luat/chi-ro-canh-bao-nhung-khoan-thu-khong-hop-phap-trong-cong-dong-dan-cu/c42209295.entry , pháp luật Việt Nam cũng quy định rõ về vấn đề này, vì thế người dân cần tìm hiểu kỹ và có thể giao dịch hợp pháp nơi cơ quan có thẩm quyền nếu xảy ra trường hợp tương tự. Mỗi cá nhân cũng có quyền lên tiếng khi có dấu hiệu bất công bằng và không minh bạch của các tổ chức, để đảm bảo môi trường sống lành mạnh của chính mỗi cá nhân.