Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 132/2025 về phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương hai cấp (tỉnh và xã) trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Khoa học và Công nghệ. Đây là bước đi cụ thể hóa chủ trương tổ chức lại bộ máy chính quyền theo mô hình hai cấp.
Phân quyền và phân cấp mạnh mẽ
Theo Nghị định, 78 nhiệm vụ sẽ được phân quyền, phân cấp, gồm 16 nhiệm vụ phân quyền và 62 nhiệm vụ phân cấp. Thời gian triển khai chia làm 3 giai đoạn: năm 2025 chuẩn bị, năm 2026 thí điểm và áp dụng toàn quốc từ năm 2027.
Hàng loạt nhiệm vụ, quyền hạn do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý đã được phân quyền, phân cấp về địa phương; nhiều nhiệm vụ trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng, nay được giao cho Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ quyết định.
Nội dung phân quyền trải rộng nhiều lĩnh vực: viễn thông, sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn – đo lường – chất lượng, công nghệ thông tin, chuyển đổi số, năng lượng nguyên tử, đổi mới sáng tạo…
Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng và Bộ trưởng Khoa và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng tham quan các sản phẩm
UBND cấp tỉnh được giao thẩm quyền cấp, sửa đổi, bổ sung, cấp lại, gia hạn, thu hồi giấy phép cung cấp dịch vụ viễn thông. Lĩnh vực công nghệ thông tin và chuyển đổi số, UBND cấp tỉnh được phân quyền thẩm định thiết kế cơ sở các dự án ứng dụng CNTT nhóm A tại địa phương.
Lĩnh vực tần số vô tuyến điện cũng được phân cấp mạnh về địa phương. UBND cấp tỉnh có thẩm quyền cấp, cấp đổi, gia hạn, sửa đổi, thu hồi giấy phép sử dụng tần số và thiết bị vô tuyến điện.
Với sở hữu trí tuệ, UBND cấp tỉnh được giao thực hiện việc ghi nhận hoặc xóa tên tổ chức, cá nhân đủ điều kiện hành nghề đại diện sở hữu công nghiệp; cấp, cấp lại, thu hồi chứng chỉ hành nghề.
Trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, UBND cấp tỉnh được giao chấp thuận, cấp phép chuyển giao công nghệ; cho phép thành lập tổ chức khoa học và công nghệ có vốn nước ngoài hoặc văn phòng đại diện, chi nhánh tại Việt Nam.
Lĩnh vực năng lượng nguyên tử, cấp tỉnh được phép cấp giấy phép sử dụng thiết bị bức xạ chụp cắt lớp PET/CT, SPECT/CT, thiết bị phát tia X dùng trong phân tích huỳnh quang, nhiễu xạ.
Với tiêu chuẩn, đo lường chất lượng, UBND cấp tỉnh được cấp, cấp lại hoặc thu hồi giấy chứng nhận đăng ký cung cấp dịch vụ kiểm định, hiệu chuẩn, thử nghiệm phương tiện đo, chuẩn đo lường.
UBND xã, phường, đặc khu được phân quyền kiểm tra về đo lường tại địa bàn, như phương tiện đo, lượng hàng đóng gói sẵn; quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa và tham gia cung cấp thông tin kinh tế xã hội trên môi trường mạng.
Nghị định 132 ra đời trong bối cảnh tổ chức lại chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp. Để tránh khoảng trống pháp lý và đứt gãy quản lý, Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ động đề xuất phương án phân quyền.
Nguyên tắc xây dựng Nghị định là xác định rõ ràng trách nhiệm của từng cấp chính quyền, không chồng chéo, không bỏ sót. Các địa phương sẽ phát huy tính chủ động trong điều hành, đồng thời chịu trách nhiệm toàn diện trước các quyết định đã phân quyền.
Việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ còn góp phần thúc đẩy cải cách hành chính, giảm thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý, nâng cao chất lượng dịch vụ công, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người dân và doanh nghiệp.
Nghị định có hiệu lực từ 1/7/2025 đến 1/3/2027, trừ khi được thay thế hoặc gia hạn. Thời gian này vừa đảm bảo phù hợp với tiến độ sắp xếp đơn vị hành chính, vừa đủ để thử nghiệm và điều chỉnh trong quá trình thực thi.