Ngành logistics đang nổi lên như một trụ cột quan trọng trong nền kinh tế Việt Nam, với tốc độ tăng trưởng ấn tượng từ 14-16%/năm và quy mô thị trường đạt khoảng 40-42 tỷ USD. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, khi mà mục tiêu phát thải ròng bằng ‘0’ (Net Zero) đã cam kết tại COP26 đang trở thành một thách thức lớn, logistics xanh đã trở thành một trong những trụ cột then chốt. Logistics xanh không chỉ giúp các doanh nghiệp Việt Nam tăng cường khả năng chống chịu trước những biến động toàn cầu mà còn đáp ứng yêu cầu của thị trường, đặc biệt là các chính sách thuế carbon của EU (CBAM).
Việc đầu tư vào container thông minh, hệ thống vận hành tối ưu hay xe điện không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tiết giảm chi phí dài hạn cho các doanh nghiệp. Tuy nhiên, trên con đường chuyển đổi sang logistics xanh, các doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đang gặp phải nhiều rào cản. Sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách tài chính, bao gồm tín dụng xanh, ưu đãi thuế và các quỹ phát triển logistics, là điều cần thiết để giúp họ vượt qua thách thức này.
Cảng Quốc tế Long An là một điển hình trong việc chủ động xây dựng chiến lược phát triển logistics quốc gia và đầu tư mạnh vào hạ tầng cảng biển để hướng tới mục tiêu xanh hóa. Tuy nhiên, để hiện thực hóa kế hoạch lớn này, sự hỗ trợ từ chính sách tài chính là không thể thiếu. Tổng cục Hải quan đã có những bước tiến quan trọng trong việc số hóa quy trình thông quan với sự hỗ trợ của AI, blockchain, dữ liệu lớn, mã QR… giúp rút ngắn thời gian, giảm chi phí và giảm lượng phát thải trong vận hành logistics.
Giới chuyên gia đánh giá rằng, thiếu chính sách tài chính, doanh nghiệp sẽ không thể đơn độc chuyển đổi và nền kinh tế Việt Nam sẽ khó đạt mục tiêu xanh hóa hay chuyển đổi số hiệu quả trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Vì vậy, Chính phủ cần sớm ban hành gói chính sách tổng lực, thiết kế rõ ràng các công cụ tài chính phù hợp với từng quy mô doanh nghiệp, từng giai đoạn chuyển đổi. Sự hỗ trợ kịp thời và hiệu quả từ chính sách tài chính sẽ là chìa khóa giúp các doanh nghiệp Việt Nam thành công trên con đường chuyển đổi sang logistics xanh, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững của nền kinh tế.
Chính phủ có thể xem xét các giải pháp như: tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp tiếp cận với các nguồn vốn xanh, thúc đẩy sự phát triển của thị trường tín dụng xanh, cung cấp các ưu đãi thuế và phí cho các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ xanh, cũng như thành lập các quỹ hỗ trợ phát triển logistics xanh. Bên cạnh đó, việc tăng cường hợp tác quốc tế và tổ chức các hội nghị, hội thảo để chia sẻ kinh nghiệm và công nghệ logistics xanh cũng là những hướng đi quan trọng.