Các nhà nghiên cứu Trung Quốc đã phát hiện ra một “mật mã” địa chất ẩn sâu trong mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới tại Bạch Vân Ngao Bác, khu tự trị Nội Mông Cổ. Với trữ lượng chiếm gần 40% toàn cầu, phát hiện này không chỉ làm ngạc nhiên giới khoa học mà còn có tiềm năng thay đổi cách tiếp cận tài nguyên chiến lược này trong thế kỷ 21.
Đất hiếm được xem là “vàng công nghiệp” và “vàng chiến lược” của thời đại mới, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và các hệ thống vũ khí tối tân. Mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác, nơi chứa 90% trữ lượng đất hiếm của Trung Quốc và gần 40% của toàn cầu, đã trở thành tâm điểm của sự chú ý.
Câu chuyện về mỏ đất hiếm này bắt đầu từ năm 1927, khi một giảng viên trẻ của Đại học Bắc Kinh, Đinh Đạo Hành, đã phát hiện ra dãy núi đá màu đen ánh kim trên thảo nguyên rộng lớn. Giáo sư Hà Tác Lâm, chuyên gia thạch học của Đại học Bắc Kinh, đã xác định các mẫu đá tại đây chứa hàm lượng đất hiếm cực cao.
Kể từ đó, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào hệ sinh thái khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm. Một nghiên cứu mới công bố trên tạp chí Science Advances đã tiết lộ rằng phần lớn tài nguyên đất hiếm ở Bạch Vân Ngao Bác không hình thành cách đây 1,3 tỷ năm như giả định trước đây, mà thực sự đến từ một đợt hoạt động magma cách đây chỉ 430 triệu năm.
Phát hiện này mở ra một hướng thăm dò mới cho ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu và có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất vẫn là công nghệ tách chiết, vốn là bí quyết mà chỉ Trung Quốc làm chủ trên quy mô công nghiệp.
Việc Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới khiến nhiều nước phát triển phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tìm nguồn thay thế và đầu tư khai thác trong nước. Đất hiếm không còn là vấn đề kỹ thuật mà đã trở thành vấn đề chiến lược sống còn trong bối cảnh xung đột thương mại, cạnh tranh công nghệ và cuộc đua năng lượng xanh đang leo thang.
Thế giới đang chứng kiến sự cạnh tranh ngày càng gay gắt để tiếp cận các tài nguyên chiến lược như đất hiếm. Việc Trung Quốc kiểm soát phần lớn thị trường đất hiếm đã tạo ra một tình thế buộc các quốc gia khác phải tìm cách đa dạng hóa nguồn cung và phát triển công nghệ tái chế để giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc.
Trong bối cảnh đó, phát hiện tại Bạch Vân Ngao Bác không chỉ giúp làm sáng tỏ lịch sử hình thành của đất hiếm mà còn mở ra những cơ hội mới cho việc khai thác và sử dụng tài nguyên này một cách bền vững hơn.