Chính sách bảo hiểm thất nghiệp tại Việt Nam đang bộc lộ nhiều bất cập, đặc biệt là mức hưởng thực tế quá thấp, không đáp ứng nhu cầu sống cơ bản của người lao động sau khi mất việc. Đây là nhận định chung tại tọa đàm về chính sách bảo hiểm thất nghiệp cho công chức, viên chức, người lao động sau sắp xếp đơn vị hành chính, do báo Dân Việt tổ chức.
Thách thức với người lao động khi mất việc
Ông Trần Tuấn Tú, Trưởng phòng Bảo hiểm thất nghiệp, Cục Việc làm (Bộ Nội vụ), cho biết theo quy định hiện hành, người lao động được hưởng trợ cấp bằng 60% bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm thất nghiệp trong 6 tháng liền kề trước khi nghỉ việc, nhưng tối đa không quá 5 lần mức lương cơ sở hoặc lương tối thiểu vùng. Tuy nhiên, do phần lớn người lao động chỉ đóng ở mức tối thiểu cộng phụ cấp (khoảng 6 triệu đồng/tháng), nên khoản thực nhận thường chỉ 3,4 triệu đồng/tháng.
“Mức trợ cấp hiện nay không đủ đảm bảo cuộc sống tối thiểu cho cả gia đình người lao động khi mất việc”, ông Tú thừa nhận. Dự thảo Luật Việc làm sửa đổi dự kiến trình Quốc hội thông qua đã tiếp thu nhiều góp ý về mức hưởng, nhưng việc điều chỉnh phải dựa trên nguyên tắc cân đối Quỹ.
[Lao động làm hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ Việc làm Hà Nội align=”aligncenter” width=”650″]
Lao động làm hồ sơ hưởng trợ cấp thất nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ Việc làm Hà Nội[/caption]
Bà Hồ Thị Kim Ngân, Phó ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, cho rằng cần đánh giá mức trợ cấp thất nghiệp dựa trên số tiền thực nhận, thay vì chỉ nhìn vào tỷ lệ phần trăm. “Tỷ lệ 60% có thể là cao, nhưng thực tế người lao động chỉ nhận hơn 3 triệu đồng mỗi tháng – con số quá thấp để một gia đình công nhân nuôi con có thể trang trải cuộc sống khi mất việc.”
Theo bà Ngân, khi mất việc, đa phần người lao động buộc phải đi tìm việc mới ngay hoặc chuyển sang lao động tự do. Rất ít người có điều kiện học nghề. Do đó, nếu trợ cấp chỉ mang tính tượng trưng, không đủ duy trì cuộc sống, sẽ khó tạo động lực để người lao động quay lại thị trường.
Trước đó, Công đoàn Việt Nam đã kiến nghị nâng mức trợ cấp hàng tháng lên 75% bình quân tiền lương đóng bảo hiểm thất nghiệp trước khi nghỉ việc, đồng thời đề xuất điều chỉnh thời gian hưởng theo số năm đóng thay vì quy định cứng tối đa 12 tháng.
Đại biểu Quốc hội tỉnh Hải Dương Nguyễn Thị Việt Nga cho biết qua tiếp xúc cử tri, nhiều công nhân đề nghị nâng mức trợ cấp thất nghiệp vì số tiền hiện tại quá thấp. “Người lao động cần chính sách phòng ngừa thất nghiệp – tức giữ được việc làm hơn là chỉ nhận trợ cấp sau khi mất việc.”
Chính sách bảo hiểm thất nghiệp được triển khai từ năm 2009 với bốn chế độ chính. Quỹ được hình thành từ đóng góp của người lao động, người sử dụng lao động, ngân sách Nhà nước và các nguồn hợp pháp khác. Tính đến cuối năm 2024, Quỹ bảo hiểm thất nghiệp có số dư lũy kế hơn 64.300 tỷ đồng; khoảng 16 triệu lao động tham gia, chiếm 34% lực lượng lao động trong độ tuổi.
Theo đánh giá của Bộ Nội vụ, sau hơn 15 năm thực hiện, chính sách bảo hiểm thất nghiệp còn hạn chế về độ bao phủ. Dự thảo Luật Việc làm sửa đổi được kỳ vọng sẽ khắc phục các khoảng trống này.